صوت / روضه‌ امام خامنه ای در شهادت‌ علی‌اکبر علیه السلام

دریافت

اینفوگرافی آداب و آیین عزاداری

پوستر / سرمشق دائمی

امام خامنه ای: عاشورا یک حادثه‌ى تاریخىِ صرف نبود؛ عاشورا یک فرهنگ، یک جریان مستمر و یک سرمشق دائمى براى امت اسلام بود. ۱۳۸۴/۱۱/۰۵

گزیده‌ای از فتاوای امام خامنه‌ای درباره عزاداری

در آستانه عاشورای حسینی، پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR گزیده‌ای از فتاوای آیت‌الله العظمی خامنه‌ای درباره عزاداری سید و سالار شهیدان را منتشر میکند. متن این استفتائات به شرح زیر است.

۱- صدمه وارد کردن به بدن در حد کوبیدن سر به دیوار، چنگ زدن به صورت، به صورت زدن، سینه زنی تا حدی که سینه‌ها ولو جزئی آسیب ببیند و یا این که از بدن خون جاری شود چه حکمی دارد؟

ج: عزاداری به شیوه مرسوم و سنتی از اعظم قربات الی الله تعالی و موجب اجر و ثواب است لکن باید از هرگونه کاری که موجب وهن مذهب باشد پرهیز شود همچنین هر عملی که ضرر قابل توجهی برای انسان داشته باشد، حرام است.

۲- راه‌اندازی دسته‌‌های عزاداری در ساعات پایانی شب در خیابان‌ها و محله‌ها چه حکمی دارد؟

ج: به راه انداختن دسته‌های عزاداری برای سیدالشهدا و اصحاب ایشان علیهم‌السلام و شرکت در امثال این مراسم امر بسیار پسندیده و مطلوبی است و از بزرگترین اعمالی است که انسان را به خداوند نزدیک می‌کند، ولی باید از هر عملی که باعث اذیت دیگران می‌شود و یا فی نفسه از نظر شرعی حرام است، پرهیز گردد.

۳- حکم پخش صدای مراسم سینه‌زنی و نوحه‌خوانی و یا نوار آن از طریق بلندگوهای مساجد و حسینیه‌ها در شهرها و محله‌ها چیست؟

ج: واجب است برگزارکنندگان مراسم و عزاداران تا حد امکان از اذیت و ایجاد مزاحمت برای همسایگان بپرهیزند هر چند با کم کردن صدای بلندگو و تغییر جهت ان به طرف داخل باشد.

۴- آیا جایز است که سخنرانها و مداحان از عزاداران و مردم حاضر در مراسم عزاداری مطالبه کنند که مردم بلند و با صدا گریه کنند و یا هنگام دعا دستشان را بالا بیاورند. آیا بلندی و کوتاهی صدا تفاوتی در کیفیت ثواب عزاداری ایجاد می‌کند؟

ج: فی نفسه منعی ندارد.

۵- استفاده از ادوات موسیقی(محلی یا غیر آن) نظیر طبل، سنج، دمام و ...برای عزاداری اباعبدالله(ع) در هیات‌هاچه حکمی دارد؟

ج: استفاده از آلات موسیقی،مناسب با عزاداری سالار شهیدان علیه‌السلام نیست و شایسته است، مراسم عزاداری، به همان صورت متعارفی که از قدیم متداول بوده، برگزار شود.البته، استفاده از طبل و سنج به نحو متعارف، اشکال ندارد.

۶- استفاده از مال مجهول المالک و یا مخلوط قطعی به حرام در هیات عزاداری جایز است؟

ج: جایز نیست.

۷- آیا می‌توان از باقی‌مانده پولی که از محرم سال گذشته برای هزینه ایام عزاداری بصورت عمومی از مردم گرفته شده است، در محرم امسال هزینه کرد؟

ج: مانعی ندارد

۸- حمل علم و کتل و پرچم‌های بزرگ چه وجهی دارند؟ بعضی علم‌ها به قدری بزرگ است که باید چندین نفر زیر آن قرار بگیرند. ضمن این که در برخی نواحی اعتقاداتی درباره این وسایل وجود دارد که موجب  وهن اسلام و علی‌الخصوص شیعه می‌شود. آیا انجام این کارها جایز است؟

ج: استفاده از علم در عزاداری سید‌الشهدا علیه‌السلام فی نفسه اشکال ندارد ولی نباید جزء دین شمرده شود لکن حمل پرچم و کتل اشکال ندارد.

۹- عزاداری اعم از سینه‌زنی، جلسات روضه‌خوانی و راه‌اندازی دستجات برای عزاداری غیر از سیدالشهداء چه حکمی دارد؟

ج: فی نفسه منعی ندارد.

۱۰- حکم تصویربرداری و نورپردازی در هیات‌های مذهبی به نحوی که یادآور کنسرت‌های موسیقی غربی باشد چیست؟

ج: باید از انجام هر کاری که با شأن و جایگاه مجالس عزاداری اهل بیت علیهم‌السلام منافات دارد پرهیز شود.

۱۱- حکم برگزاری مراسم عقد و عروسی در ایام محرم و صفر و دیگر ایام عزاداری ائمه معصومین چه حکمی دارد؟

ج: مجرد انجام عقد در ایام عزاداری فی نفسه منعی ندارد ولی برگزاری مجالس جشن و انجام کارهایی که موجب هتک و بی‌حرمتی گردد، در خصوص ایام عزا جایز نبوده و حرام است.

برنامه مراسم عزاداری محرم در حضور رهبر انقلاب

همزمان با فرارسیدن ایام سوگواری حضرت اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام، امسال نیز همچون سال‌های گذشته مجلس عزاداری در حضور رهبر معظم انقلاب برگزار خواهد شد.

به گزارش KHAMENEI.IR، این مراسم از هفتم تا یازدهم محرم (۱۴۳۵ ه. ق) برابر با دوشنبه ۹۲/۸/۲۰ تا جمعه ۹۲/۸/۲۴، به مدت ۵ شب، همراه با اقامه‌ی نماز جماعت مغرب و عشا در حسینیه امام خمینی(ره) واقع در خیابان فلسطین، تقاطع خیابان آذربایجان برگزار می‌شود. همچنین هر شب قبل از اقامه‌ی نماز مغرب و عشاء، احکام شرعی توسط حجت‌الاسلام فلاح‌زاده بیان می‌شود.

از عموم مردم عزیز و عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام دعوت می‌شود تا در این مراسم شرکت فرمایند.

برنامه‌ی این مراسم به شرح زیر است:

ایام مراسم	تاریخ	قبل از منبر	سخنران	عزاداری
شب اول دوشنبه	۷ محرم ۹۲/۸/۲۰	قاری: سعیدیان مداح: احمد چینی	حجت‌الاسلام‌والمسلمین صدیقی	آقای مهدی سلحشور
شب دوم سه‌شنبه	۸ محرم ۹۲/۸/۲۱	آقای نورائی	حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیداحمد خاتمی	آقای محمود کریمی
شب سوم چهارشنبه	۹ محرم ۹۲/۸/۲۲	آقای بهتاش	حجت‌الاسلام‌والمسلمین پناهیان	آقای سعید حدادیان
شب چهارم پنج‌شنبه	۱۰ محرم ۹۲/۸/۲۳	آقای سماواتی	حجت‌الاسلام‌والمسلمین عالی	آقای مرتضی طاهری
شب پنجم جمعه	۱۱ محرم ۹۲/۸/۲۴	آقای سادات رضوی	حجت‌الاسلام‌والمسلمین رفیعی	آقای محمدرضا طاهری

 

جملات کوتاه امام خامنه ای در مورد محرم

- اگر عشق به امام حسین و ذکر مصائب این بزرگوار نبود، معلوم نبود که نهضت ما با این کیفیت به پیروزى برسد.

- ماجراى حسین‌بن‌على(ع)، حقیقتاً موتور حرکت قرون اسلامى در جهت تفکرات صحیح اسلامى بوده است.۱۳۷۰/۰۴/۲۰

-  نوجوانها و جوانها هم دخترها هم پسرها و بقیه‏ى اشخاص در دوره‏هاى مختلف، طهاشرت و صداقت و سلامت و نشاط حسین‏بن‏على را الگوى خود قرار دهند.

- عبرت‌گیرى از عاشورا این است که نگذاریم روح انقلاب در جامعه منزوى و فرزند انقلاب گوشه‌گیر شود.۱۳۷۱/۰۴/۲۲

- لُبّ و جوهر حادثه عاشورا این است که در دنیایى که همه جاى آن را ظلمت و فساد و ستم گرفته بود، حسین‌‌بن‌‌على علیه‌‌السّلام براى نجات اسلام قیام کرد و در این دنیاى بزرگ، هیچ‌‌کس به او کمک نکرد!

- قطعاً اسلام، زنده‌ى به عاشورا و به حسین‌بن‌على (ع) است.  1391/09/01

- مرحوم حاج میرزا جواد آقاى ملکى (رض) در مراقبات تأکید میکنند که در روز عاشورا هرچه مصیبتها سنگین‌تر میشد، چهره‌ى حسین‌بن‌على (ع) برافروخته‌تر، آثار شکفتگى در آن بزرگوار بیشتر آشکار میشد. این حقایق پرمغز، پر راز و رمز، اینها باید دائماً در مقابل چشم ما باشد. ۱۳۹۱/۰۹/۰۱-

- درس عاشورا، درس فداکارى و دیندارى و شجاعت و مواسات و درس قیام للَّه و درس محبّت و عشق است.۱۳۷۷/۰۲/۱۸

- اساس دین با عاشورا پیوند خورده و به برکت عاشورا هم باقى مانده است. ۱۳۷۲/۰۳/۲۶

- چرا امام صادق(ع) – طبق روایت – فرمودند که هر کس یک بیت شعر درباره‌ى حادثه‌ى عاشورا بگوید و کسانى را با آن بیت شعر بگریاند، خداوند بهشت را بر او واجب خواهد کرد؟ چون تمام دستگاههاى تبلیغاتى، براى منزوى کردن و در ظلمت نگهداشتن مسأله‌ى عاشورا و کلاً مسأله‌ى اهل‌بیت، تجهیز شده بودند تا نگذارند مردم بفهمند چه شد و قضیه چه بود.۱۳۶۸/۰۶/۲۹

- امروز حسین‌بن علی(ع) می‌تواند دنیا را نجات بدهد به شرط آنکه چهره‌ی او را تحریف و مغشوش نکنند.۱۳۷۴/۳/۳

- مجالس عزاداری برای این است که دستهای ما را با حسین بن علی(ع) و اهداف آن بزرگوار نزدیکتر و آشناتر کند.۱۳۷۱/۰۴/۱۰

- مجالس‌ عزاداری‌ امام‌ حسین‌(ع‌) باید علقه‌ و رابطه‌ عاطفی‌ و محبت‌ به‌ اهل‌ بیت‌ را افزونتر و مستحکمتر کند، شناخت‌ روشنتر و واضحتری‌ نسبت‌ به‌ اصل‌ حادثه‌ عاشورا در مردم‌ بوجود آورد و موجب‌ تعمیق‌ ایمان‌ و معرفت‌ بیشتر مردم‌ شود. ۱۳۷۳/۰۳/۱۷

- قمه‌زنی‌ از کارهای‌ خلاف‌، جعلی‌ و نادرست‌ است‌ که‌ متأسفانه‌ طی‌ چند سال‌ اخیر برخی‌ در حال‌ ترویج‌ آن‌ هستند. قمه‌زنی‌ مربوط به‌ دین‌ و یا یک‌ حرکت‌ عزاداری‌ نیست‌ و قطعا خلاف‌ و یک‌ بدعت‌ است‌ و بدون‌ تردید خداوند به‌ انجام‌ آن‌ راضی‌ نیست‌ و اینجانب‌ نیز از کسی‌ که‌ تظاهر به‌ قمه‌زنی‌ می‌کند قلبا راضی‌ نیستم‌.۱۳۷۳/۰۳/۱۷

- نقل شده است بعد از آن‌که امام سجاد(ع) پس از حادثه عاشورا به مدینه برگشت یک نفر خدمت ایشان آمدو عرض کرد: یابن‌رسول‌اللَّه! دیدید رفتید، چه شد! راست هم مى‌گفت؛ امام سجّاد(ع)  در جواب آن شخص فرمود: فکر کن اگر نمى‌رفتیم، چه مى‌شد!

حکم فقهی 8 مرجع برای آنهایی که روزه نگرفته اند

با به پایان رسیدن ماه مبارک رمضان امسال، کسانی که به دلایل شرعی نتوانسته اند روزه بگیرند به دنبال وظیفه شرعی خود برای قضای روزه ها و پرداخت کفاره آنها هستند.

---

امام خامنه ای:

سؤال:

زنى به علت باردارى و نزدیکى وقت زایمان، نمى‏ تواند روزه بگیرد، اگر به‌ طور عمدى یا غیرعمدى تا چند سال قضای روزه نگیرد، آیا فقط کفاره همان سال بر او واجب است یا آنکه کفاره تمام سال هایى که روزه را به تاخیر انداخته، واجب است؟

پاسخ:

کفاره تاخیر قضاى روزه ماه رمضان هر چند به مدت چند سال هم به تاخیر افتاده باشد، یک بار واجب است و زمانى واجب مى‏ شود که تاخیر قضاى روزه ماه رمضان تا ماه رمضان دیگر بر اثر سهل‌انگارى و بدون عذر شرعى باشد، ولى اگر به خاطر عذرى باشد که شرعا مانع صحت‏ روزه است، فدیه‏ اى ندارد.

سؤال:

زنى در دو سال متوالى در ماه مبارک رمضان حامله بوده و قدرت روزه گرفتن در آن ایام را نداشته است، ولى در حال حاضر توانایى روزه گرفتن را دارد، حکم او چیست؟ آیا کفاره جمع بر او و اجب است یا فقط قضاى آن را باید به جا آورد؟ تاخیر او در قضاى روزه چه حکمى دارد؟

پاسخ:

اگر بر اثر عذر شرعى روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است، و اگر عذر او در خوردن روزه خوف از ضرر روزه بر جنین یا کودکش بوده، باید علاوه بر قضا، براى هر روز یک مد طعام به عنوان فدیه بپردازد، و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعى به تاخیر انداخته، فدیه دیگرى هم بر او واجب است یعنى باید براى هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.

سؤال:

زنى به علت بیمارى از روزه گرفتن معذور است و قادر بر قضا کردن آنها تا ماه رمضان سال آینده هم نیست، در این صورت آیا کفاره بر او واجب است یا بر شوهرش؟

پاسخ:

اگر افطار روزه ماه رمضان از جهت بیمارى و تأخیر قضاى آن هم از جهت ادامه بیمارى بوده است، براى هر روز یک مدّ طعام به عنوان فدیه بر خود زن واجب است و چیزى بر عهده شوهرش نیست.

سؤال:

اگر شخصى بر اثر جهل به وجوب قضاى روزه تا قبل از ماه رمضان سال آینده قضاى روزه‏ هایش را به تأخیر اندازد، چه حکمى دارد؟

پاسخ:

فدیه تأخیر قضاى روزه تا ماه رمضان سال بعد، بر اثر جهل به وجوب آن ساقط نمى‏ شود.

سؤال:

کسانى که در ماه رمضان براى انجام وظیفه دینى در مسافرت هستند و به همین دلیل نمى‏ توانند روزه بگیرند، اگر در حال حاضر بعد از چند سال تاخیر، بخواهند روزه بگیرند، آیا پرداخت کفاره بر آنها واجب است؟

پاسخ:

اگر قضاى روزه ماه رمضان را به علت استمرار عذرى که مانع روزه گرفتن است، تا ماه رمضان سال آینده به تأخیر انداخته باشند، قضاى روزه‏ هایى که از آنان فوت شده کافى است، و واجب نیست براى هر روزى یک مدّ طعام فدیه بدهند، هرچند احتیاط در جمع بین قضا و فدیه است. ولى اگر تأخیر در قضاى روزه به خاطر سهل‏ انگارى و بدون عذر باشد، جمع بین قضا و فدیه بر آنها واجب است.

---

آیت الله سیستانی:

سؤال:

روزه‌هایى که زن از زمان باردارى تا پایان شیردهى قضا دارد را چگونه باید ادا کند؟ آیا در صورت ناتوانى جسمى باید همه آنها را بگیرد؟

پاسخ:

مقدارى را که توانایى دارید باید قضا کنید.

سؤال:

زنى که به علت زایمان نتواند روزه بگیرد چه مقدار باید کفاره بدهد؟

پاسخ:

فقط قضاء مى کند.

سؤال:

آیا کسى که روزه اى بر گردنش باشد از سال گذشته و تا بحال نتوانسته آن را بگیرد مى تواند معادل آن بجاى ۶٠ روز کار دیگرى انجام دهد؟

پاسخ:

مى تواند براى هر روز که عمداً نگرفته است ۶٠ فقیر را اطعام کند یا به هر یک ۷۵٠ گرم گندم یا نان و امثال آن بدهد.

سؤال:

کسی که تا رمضان بعدی عمدا روزه قضا را نگرفته چه وظیفه ای دارد؟

پاسخ:

اگر در ماه رمضان بواسطه عذرى روزه نگیرد ، و بعد از رمضان عذر او بر طرف شود و تا رمضان آینده عمداً قضاى روزه را نگیرد ، باید روزه را قضا کند و براى هر روز یک مُد طعام هم به فقیر بدهد .

سؤال:

فردی که روزه قضا را به موقع نگرفته تا اینکه عذر شرعی برای گرفتن روزه پیدا کرده حکمش چیست؟

پاسخ:

اگر در قضاى روزه کوتاهى کند تا وقت تنگ شود و در تنگى وقت عذر پیدا کند ، باید قضا را بگیرد ـ و بنابر احتیاط ـ براى هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد ، و همچنین است اگر بعد از بر طرف شدن عذر تصمیم داشته باشد که روزه‏هاى خود را قضا کند، ولى پیش از آنکه قضا نماید در تنگى وقت عذر پیدا کند .

---

آیت الله صافی گلپایگانی:

سؤال:

اگر کسی قضای روزهای ماه رمضان سال قبل را تا ماه مبارک رمضان سال بعد نگیرد، حکمش چیست؟

پاسخ:

در فرض سؤال، باید علاوه بر قضاء روزه‌ها برای هر روز یک مد(750گرم) گندم یا جو یا آرد به عنوان کفاره به فقیر غیر سید بدهد و دادن پولش کافی نیست. باید خود جنس باشد و می توان همه را به یک فقیر داد.

سؤال:

آیا می‌توان‌ پول‌ کفاره‌ را به‌ فقیر داد و به‌ او گفت: طعامی‌ که‌ روزانه‌ می‌خوری‌ قصد کفاره‌ کن؛‌ یا لازم‌ است‌ فقیر از همین‌ پول‌ طعام‌ بگیرد؟

پاسخ:

در فرض‌ سؤال‌، فقیر باید با همین‌ پول‌، برای‌ دهنده‌ آن‌ طعام‌ بخرد و به‌ وکالت‌ از طرف‌ او طعام‌ را به‌ عنوان‌ کفاره‌ بردارد.

---

آیت الله جعفر سبحانی:

سؤال:

اگر در زمان باردارى روزه نگرفتیم و تا سال آینده هم نتوانستیم قضاى آن را به جا آوریم کفاره آن به عهده شوهر است یا بر عهده زن؟

پاسخ:

در این مورد دو کفاره هست: 1. کفاره افطار، 2. کفاره تاخر قضا .کفاره اول به عهده شوهر که بخشى از نفقه است و کفاره دوم بر عهده خودش است.

سؤال:

آیا کفارات و مظالم و صدقات تبرعى را مى توان به سادات داد؟

پاسخ:

احتیاطا به غیر سید بپردازد.

سؤال:

کفاره روزه ماه رمضان جزء نفقه است؟

پاسخ:

کفاره عمدى و کفاره تأخیر قضا جزء نفقه نیست. 

سؤال:

اگر مادرى به علت شیر دادن بچه اش روزه نگرفته و تا سال آینده با تمکن از روزه، قضاى آن را انجام نداده باید یک کفاره دهد یا دو کفاره؟

پاسخ:

دو کفاره باید بدهد، یکى براى روزه نگرفتن در ماه رمضان، به خاطر شیردادن تا ثواب از دست رفته را جبران بکند. و دوم کفاره تأخیر و نیز قضا دارد. 

سؤال:

کفاره در چه مدت زمانی باید پرداخت شود؟ و اگر دیر شود باید بیشتر بپردازد؟

پاسخ:

انسان نباید در به جا آوردن کفاره کوتاهى کند، ولى لازم نیست فورا آن را انجام دهد. اگر کفاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را به جا نیاورد، چیزى بر آن اضافه نمى شود.

---

آیت الله مکارم شیرازی:

سؤال:

اگر کسی کفاره روزه داشته باشد و بخواهد 60 گرسنه را سیر کند آیا می تواند 60 روزه دار را سیر کند؟

پاسخ:

خیر، باید 60 نفر فقیر را سیر کند.

سؤال:

آیا جایز است به وسیله کفاره روزه، به فقرا اطعام داده شود؟ این حکم شامل مساکین نیز مى شود؟

پاسخ:

کفّاره روزه را به فقرا و مساکین هر دو مى توان داد.

سؤال:

زنی سه سال را روزه نگرفته، یکسال به دلیل حاملگی و دو سال به دلیل شیردهی و هر سه سال کفاره تمام روزه هایش را داده است. حکم قضای روزه های او چگونه است؟ و اصلا باید روزه قضا بگیرد یا خیر؟

پاسخ:

چنانچه روزه گرفتن در این مدت برای او ضرر داشته قضا ندارد و اگر برای بچه ضرر داشته قضای آن را هم بجا بیاورید.

سؤال:

اگر انسان فراموش کند که روزه قضا دارد و آن را انجام ندهد و چند روز مانده به ماه مبارک یادش بیاید، ولى نتواند قضا را بجا آورد، حکم او چیست؟

پاسخ:

آنچه از قضاى روزه مانده، بعد از ماه رمضان بجا مى آورد و احتیاط آن است که براى هر یک روز روزه یک مدّ طعام (یعنى معادل 750 گرم گندم) به فقیر بدهد.

سؤال:

اگر شخصی روزه قضا داشته باشد و بدون عذر تا ماه رمضان سال بعد روزه های قضایش را نگیرد و بعد از آن نیز مریض شود، به طوری که دیگر تا آخر عمر قادر به گرفتن روزه نباشد تکلیفش چیست؟

پاسخ:

باید برای هر روز فقیری را سیر کند ولی برای سالی که موفق به قضا بوده و قضا نکرده باید برای هر روز دو فقیر را سیر کند.

سؤال:

وضع حمل خانمی مصادف بود با شروع ماه رمضان و بدلیل داشتن فرزند دو قلو و تغذیه آنها با شیر مادر به مدت یک سال نتوانست روزه بگیرد . حکم شرعی او در این زمینه چگونه است؟ 

پاسخ:

قضای روزه های مذکور واجب نیست ولی برای هر روز فقیری را سیر می کند.

سؤال:

مادر پیری به دلیل داشتن بیماری و تحت نظر پزشک بودن و مصرف دارو چند سال است که نتوانسه روزه بگیرد. حکم شرعی او در این زمینه چگونه است؟

پاسخ:

چنانچه عذر او تا ماه رمضان سال بعد ادامه داشته قضا به او واجب نیست ولی برای هر روز فقیری را سیر کند.

---

آیت الله نوری همدانی:

سؤال:

آیا ترتیبی در گرفتن روزه های قضا از ماه رمضان سال های مختلف وجود دارد؟

پاسخ:

اگر از چند  ماه  رمضان  روزة قضا داشته باشد، قضای هر کدام را که اول بگیرد مانعی ندارد. ولی اگر وقت قضای رمضان  آخر  تنگ باشد،  مثلاً پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد احتیاط مستحب آن است که اول قضای رمضان آخر را بگیرد.

سؤال:

کسی که قضای روزه های رمضان را تا سال بعد به جا نیاورده به علت بیماری یا مسافرت، چه حکمی دارد؟

پاسخ:

اگر  به  واسطه  مرضی  روزه رمضان را نگیرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بکشد، قضای روزه هائی را که نگرفته بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد که  تقریبا  ده  سیر  است  طعام   یعنی  گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد، ولی اگر به واسطه عذر دیگری مثلا برای مسافرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند، روزهائی را که نگرفته باید قضا کند و احتیاط مستحب آن است که برای هر روز یک مد طعام هم به فقیر بدهد .

---

آیت الله وحید خراسانی:

سؤال:

کسی که در اثر مرض روزه های ماه مبارک را نگرفته می تواند فدیه و کفاره آن را به یک فقیر بدهد؟

پاسخ:

کسی که باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد می تواند کفاره چند روز را به یک فقیر بدهد.

سؤال:

حکم کسی که قضای روزه ماه مبارک رمضان را تا سال بعد تاخیر بیاندازد چیست؟

پاسخ:

اگر می توانسته قضای روزه ماه رمضان را بجا آورد ولی عمدا یک سال یا چند سال آن را تاخیر بیاندازد، باید قضای آن را بگیرد و از جهت تاخیر در سال اول برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد، و در صورتی که قصد گرفتن قضای روزه را داشته ولی عذری برای او پیش آمده و نتوانسته قضای آن را بجا آورد، باید قضای آن روزها را بگیرد و بنابر احتیاط واجب برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد، و اما از جهت تاخیر سال های بعدی چیزی بر او واجب نیست.

---

آیت الله مظاهری:

سؤال:

زنی که دو فرزند دارد و در زمان حاملگی فرزند اول و نیز شیر دادن فرزند دوم قادر به روزه گرفتن نبوده، و از این بابت دو ماه رمضان کامل یعنی 60 روز، روزه نگرفته است. وظیفه او در قبال قضا و کفاره این روزه ها چیست؟

پاسخ:

اگر از وقتی که روزه ها را افطار کرده اید تا ماه مبارک بعدی قدرت بر گرفتن قضا نداشته اید، قضا ندارد و راجع به کفاره اگر قدرت مالی دارید برای هر روزه یک چارک گندم یا پول آنرا بدهید کفایت می کند.و چارک هفتصد و پنجاه گرم است.

سؤال:

زنی که روزه های مانده از سال های قبل خود را به علت بیماری و ضعف جسمی نتوانسته قضا کند چگونه باید آنها را تدارک کند؟ اگر وظیفه او پرداخت کفاره است آیا باید آن را از مالی که دسترنج خودش است بپردازد یا اینکه می تواند از مال پدر یا همسر نیز پرداخت کند؟

پاسخ:

وظیفه او پرداخت کفاره است. و اگر ندارد و متصدی مخارج او هم ندارد یا حاضر نیست بدهد، آنهم بر او واجب نیست.

سؤال:

کسی که روزۀ قضا دارد، اگر تا چند روز مانده به ماه مبارک رمضان فراموش کند روزه‌ها را بگیرد و وقتی یادش بیاید که نتواند قضا را به جا آورد، چه وظیفه‌ای دارد؟

پاسخ:

بعد از ماه مبارک رمضان آن قضاها را بگیرد و برای هر روز 750 گرم گندم یا پول آن را به فقیر بدهد.

نماز عیدفطر ساعت ۸:۱۵ جمعه برگزار می‌شود

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدیدالله شیرمردی، با اشاره به برنامه‌های ستاد نماز جمعه تهران در روز عید فطر و برگزاری نماز عید خاطرنشان کرد: در صورت اعلام روز جمعه به عنوان روز عید فطر، نماز عید به امامت مقام معظم رهبری و با حضور میلیونی مردم مومن و روزه‌دار در مصلای دانشگاه تهران اقامه خواهد شد. 

وی ادامه داد: درب‌های مصلای دانشگاه تهران از زمان اذان صبح بر روی نمازگزاران باز است و حتی می‌توانند نماز صبح خود را در این مکان بخوانند. 

شیرمردی درخصوص تدابیر اتخاذ شده برای حمل و نقل مردم به محل برگزاری نماز عید گفت: با هماهنگی‌های صورت گرفته با سازمان قطار شهری هر پنج دقیقه یک قطار به سمت ایستگاه‌هایی که محدوده برگزاری نماز عید فطر است حرکت می‌کند و درخواست ما این است که نمازگزاران درصورت امکان از مترو استفاده کنند. همچنین در ایستگاه‌های مترو صد‌ها دستگاه ون مستقر شده که مردم را به محل برگزاری نماز می‌رسانند. 

رییس ستاد نماز جمعه تهران با بیان این‌که «بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ خودرو از نقاط مختلف تهران برای انتقال نمازگزاران به دانشگاه تهران درنظر گرفته شده است» افزود: همچنین با هماهنگی سازمان اتوبوسرانی از ساعات اولیه صبح اتوبوس‌های بی‌آر‌تی نمازگزاران را به محل برگزاری نماز منتقل خواهند کرد که مجموعه این اقدامات سبب سهولت در انتقال مردم و جلوگیری از ایجاد ترافیک خواهد شد. 

وی همچنین با توصیه به نمازگزارانی که قصد دارند با خودروی شخصی به محدوده برگزاری نماز عید فطر حرکت کنند، ‌گفت: برای خیابان‌های اطراف دانشگاه تهران، راهور تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی و کمیته حمل و نقل پیش‌بینی‌های لازم را انجام دادند و خیابان‌های محدوده محل برگزاری نماز را به صورت مورب برای پارکینگ خودروهای شخصی درنظر گرفته‌اند. 

شیرمردی همچنین یادآور شد: از نمازگزاران عزیز که می‌خواهند با خودوری شخصی برای برگزاری نماز حضور پیدا کند درخواست می‌کنیم به تذکرات پلیس و عوامل ستاد برگزاری مراسم نماز عیدفطر توجه و همکاری لازم را داشته باشند. همچنین نمازگزاران از آوردن اشیای حجیم خودداری کنند و تنها یک زیرانداز مناسب و مُهر با خود بیاورند چون امکاناتی که درنظر گرفته شده تا خیابان بلوار کشاورز و برخی خیابان‌های اطراف دانشگاه است. 

رییس ستاد اقامه نماز جمعه تهران افزود: در شب عید اطلاعات مورد نیاز و اطلاع‌رسانی دقیق از طریق شبکه تهران و سایر شبکه‌ها در خصوص مسیرهای حرکت خودروها، محل قرار گرفتن برادران و خواهران و سایر اطلاعات برای مردم عزیز توضیح داده خواهد شد. 

وی با بیان این‌که «برنامه‌های ستاد برگزاری مراسم نماز عید فطر از ساعت ۷:۳۰ صبح شروع می‌شود» گفت: پیش‌بینی این است که نماز در ساعت ۸:۱۵ اقامه شود و قبل از آن نیز قرائت قرآن کریم، دعای ندبه، ابتهال‌خوانی و برخی برنامه‌های دیگر درنظر گرفته شده است اما از آنجا که ابتدا نماز اقامه می‌شود بعد دو خطبه نماز ایراد می‌گردد لذا توصیه می‌شود مردم در همان ساعت اولیه در محل برگزاری نماز واقع در دانشگاه تهران حضور پیدا کنند. 

شیرمردی در پایان افزود: استفاده از تمامی خدمات حمل و نقل نمازگزاران در روز عید فطر در بخش مترو، اتوبوس و تاکسی‌های ون به صورت رایگان خواهد بود.

امام خامنه ای: عبادت شدن خواب و تنفس روزه دار، بخاطر نیت روزه

روزه فقط این نیست که انسان نخورد و نیاشامد. این نخوردن و نیاشامیدن، باید از روى نیّت باشد، والاّ اگر شما یک روز به خاطر گرفتارى و یا اشتغال به کار، دوازده ساعت، پانزده ساعت فرصت نکنید چیزى بخورید، هیچ ثوابى به شما نخواهند داد. اما همین امساک را وقتى با نیّت انجام دادید - «اجعلنا ممّن نوى فعمل»؛ نیّت کند و به دنبال آن، عمل انجام دهد - این همان گوهر درخشانى مى‌شود که به شما ارزش مى‌بخشد و روحتان را قیمتى مى‌کند.

شرط روزه، نیّت است. نیّت یعنى چه؟ یعنى این عمل را،این حرکت را، این امساک و تمرین را، جهت دادن براى خدا، در راه خدا، به خاطر انجام دستور الهى. این است که به هر کارى ارزش مى‌بخشد.لذا در دعاى شب اوّل ماه مبارک مى‌خوانید که: «اللّهم اجعلنا ممن نوى فعمل ولا تجعلنا ممن شقى فکسل»^(۱). کسالت، بى‌رغبتى و بى‌نشاطى براى کار - چه کار معنوى و چه کار مادّى - شقاوت است.

روزه، یکى از بهترین کارهاست. با این‌که به ظاهر اقدام نکردن است؛ اما در باطن اقدام است، عمل است، کار مثبت است. چون شما نیّت این کار را دارید؛ لذا از هنگامى که وارد صحنه‌ى روزه‌دارى مى‌شوید - یعنى از بعد از لحظه‌ى طلوع فجر - تا آخر روز به طور دائم به خاطر این نیّت، در حال عبادتید. اگر هم بخوابید، عبادت مى‌کنید. همین‌طور راه بروید، عبادت مى‌کنید.

این‌که از قول نبّى‌اکرم علیه‌و على‌آله‌الصّلاة والسّلام نقل شده است که فرمود: «انفاسکم فیه تسبیح و نومکم فیه عبادة»؛ خوابیدن و نفس کشیدن شما عبادت است، خواب چطور عبادت مى‌شود؟ نفس کشیدن چطور «سبحان‌اللَّه» گفتن مى‌شود؟ این به خاطر آن است که شما بى‌کار هم که باشید، هیچ اقدامى هم که نکنید، چون با این نیّت وارد این وادى شده‌اید، یکسره در حال عبادتید.

در روایت دیگر مى‌فرماید: «نوم‌الصّائم عبادة و صمته تسبیح»؛ سکوت هم که مى‌کنید، مثل این است که «سبحان‌اللَّه» مى‌گویید. و «عمله متقبّل و دعائه مستجاب^(۲)»؛ عمل شما مقبول، و دعایتان مستجاب است. سکوت شما عبادت است، نفس کشیدن شما عبادت است، خوابیدن شما عبادت است. چرا؟ چون شما این امساک و این دست کشیدن از بخشى از لذّات جسمانى را، براى خدا در یک مدّت سى روزه - ماه رمضان - تجربه مى‌کنید.

۱۳۷۶/۱۰/۱۲ بیانات در خطبه‌های نمازجمعه

---

پی نوشت: 

۱ ) إقبال‏الأعمال،سیدبن طاووس ص ۲۲ ؛ مستدرک الوسائل،نوری،ج۷ص۴۴۴ ؛ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص ۲۱۷ (اعمال مخصوص شب و روز ماه رمضان)؛

صلى أبو جعفر محمد بن علی الرضا ع صلاة المغرب فی لیلة رأى فیها هلال شهر رمضان فلما فرغ من الصلاة و نوى الصیام رفع یدیه فقال اللّهُمَّ یا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبیرَ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ، یا مَنْ یَعْلَمُ خائِنَةَ الاعْیُنِ وَ ما تُخْفی الصُّدُورُ، وَ تُجِنُّ الضَّمیرُ وَ هُوَ اللَّطیفُ الْخَبیرُ، اللّهُمَّ اجْعَلْنا مِمَّنْ نَوى فَعَمِلَ ، وَ لا تَجْعَلْنا مِمَّنْ شَقِیَ فَکَسَلَ، وَ لا مِمَّنْ هُوَ عَلى غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ. اللّهُمَّ صَحِّحْ أَبْدانَنا مِنَ الْعِلَلِ، وَ اعِنّا عَلى مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنا مِنَ الْعَمَلِ، حَتّى یَنْقَضِیَ عَنّا شَهْرُکَ هذا، وَ قَدْ ادَّیْنا مَفْرُوضَکَ فیهِ عَلَیْنا، اللّهُمّ اعِنّا عَلى صِیامِهِ، وَ وَفِّقْنا لِقِیامِهِ، وَ نَشِّطْنا فیهِ لِلصَّلاةِ، وَ لا تَحْجُبْنا مِنَ الْقَراءَةِ، وَ سَهِّلْ لَنا فیهِ ایتاءَ الزَّکاةِ. اللّهُمَّ لا تُسَلِّطْ عَلَیْنا وَ صَباَ لا تَعَبا، وَ لا سُقْما وَ لا عَطَبا، اللّهُمَّ ارْزُقْنا الافْطارَ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ، اللّهُمَّ سَهِّلْ لَنا فیهِ ما قَسَمْتَهُ مِنْ رِزْقِکَ، وَ یَسِّرْ ما قَدَّرْتَهُ مِنْ امْرِکَ، وَ اجْعَلْهُ حَلالا طَیِّبا نَقِیّا مِنَ الاثامِ، خالِصا مِنَ الاصارِ وَ الاجْرامِ.

ترجمه:

عبدالعظیم حسنی روایت کرده است که امام جواد (ع) بعد از نماز مغربی که هلال ماه رمضان را دید و قصد روزه کرد دو دستش را بلند نمود و فرمود: اى خدائى که تدبیر امور عالم به دست قدرت اوست و از اشاره به گوشه چشمها (خیانت دیده ها) و سر دلها و راز درونها آگاه است که او خداى نکته سنج داناى به تمام اسرار عالم است اى خدا ما را از آن بندگان صالح گردان که چون نیت کنند در پى آن عمل نمایند و از آنان که به کسالت محروم از سعادتند و آنان که به کارى نکرده اعتماد کنند و پاداش خواهند مگردان خدایا بدن ما را از امراض سالم دار و به اداى عملى که بر ما فرض کرده‏اى یاری فرما تا آنکه چون این ماه تمام شود ما هم اداى واجبات تو را کرده باشیم خدایا در این ماه ما را به روزه آن یارى کن‏ و براى قیام طاعت توفیق عطا فرما و در نماز نشاط کرامت کن و ما را از قرائت قرآن محجوب مساز و در این ماه ما را بر اداى زکات به آسانى موفق دار. اى خدا بر ما بیمارى و رنج و درد و هلاک را مسلط مگردان. اى خدا افطار ما را از رزق حلال خود روزى گردان اى خدا در این ماه رزقى که قسمت ما فرموده‏اى به آسانى برسان و هر چه نصیب و تقدیر ما کرده‏اى به امر خود سهل فرما و حلال و دلپسند و پاکیزه از ظلم و گناه و خالص از خطا و زشتى گردان.

۲ ) عیون ‏أخبار الرضا ، شیخ صدوق ج ۱ ص ۲۹۵ ؛ أمالی ، شیخ صدوق ، ص ۹۳ ؛ إقبال الاعمال ، سید بن طاووس ، ص ۲ ؛ مصباح الکفعمی، کفعمی ص۶۳۳ ؛ بحارالأنوار ، علامه مجلسی ، ج ۹۳ ، ص ۳۵۶ ؛

إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص خَطَبَنَا ذَاتَ یَوْمٍ فَقَالَ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَکَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیَّامُهُ أَفْضَلُ الْأَیَّامِ وَ لَیَالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیَالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ وَ هُوَ شَهْرٌ دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیَافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ کَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُکُمْ فِیهِ تَسْبِیحٌ وَ نَوْمُکُمْ فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکُمْ فِیهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُکُمْ فِیهِ مُسْتَجَابٌ فَاسْأَلُوا اللَّهَ رَبَّکُمْ بِنِیَّاتٍ صَادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طَاهِرَةٍ أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیَامِهِ وَ تِلَاوَةِ کِتَابِهِ فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقُوا عَلَى فُقَرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُمْ وَ وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ وَ غُضُّوا عَمَّا لَا یَحِلُّ الِاسْتِمَاعُ إِلَیْهِ أَسْمَاعَکُمْ وَ تَحَنَّنُوا عَلَى أَیْتَامِ النَّاسِ کَمَا یُتَحَنَّنُ عَلَى أَیْتَامِکُمْ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکُمْ وَ ارْفَعُوا إِلَیْهِ أَیْدِیَکُمْ بِالدُّعَاءِ فِی أَوْقَاتِ صَلَوَاتِکُمْ فَإِنَّهَا أَفْضَلُ السَّاعَاتِ یَنْظُرُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهَا بِالرَّحْمَةِ إِلَى عِبَادِهِ یُجِیبُهُمْ إِذَا نَاجَوْهُ وَ یُلَبِّیهِمْ‏ إِذَا نَادَوْهُ وَ یَسْتَجِیبُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْهُ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ وَ ظُهُورُکُمْ ثَقِیلَةٌ مِنْ أَوْزَارِکُمْ فَخَفِّفُوا عَنْهَا بِطُولِ سُجُودِکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى ذِکْرُهُ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لَا یُعَذِّبَ الْمُصَلِّینَ وَ السَّاجِدِینَ وَ أَنْ لَا یُرَوِّعَهُمْ بِالنَّارِ یَوْمَ یَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ فَطَّرَ مِنْکُمْ صَائِماً مُؤْمِناً فِی هَذَا الشَّهْرِ کَانَ لَهُ بِذَلِکَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عِتْقُ رَقَبَةٍ وَ مَغْفِرَةٌ لِمَا مَضَ

ترجمه:

امام رضا(ع) از پدران بزرگوارشان از امیر المؤمنین علیهم السّلام نقل فرمودند که: روزى پیامبر اکرم (ص) برای ما سخنرانى کرد، فرمودند: اى مردم، ماه خدا با برکت‏ و رحمت و آمرزش به شما رو کرده است، ماهى که نزد خدا از تمام ماهها برتر است و روزهایش بهترین روزها و شبهایش بهترین شبها و ساعاتش بهترین ساعات است و آن ماهى است که در آن ماه به مهمانى خدا دعوت شده‏اید و در آن از اهل کرامت خدا گشته‏اید، نفسهایتان در این ماه تسبیح و خوابتان در آن عبادت است و اعمالتان در آن مقبول است و دعایتان مستجاب، پس با نیّتهاى صادق و قلبهاى پاک از خدا بخواهید که شما را به روزه گرفتن و خواندن کتابش موفّق نماید، چرا که بدبخت کسى است که در این ماه با عظمت از آمرزش خداوند محروم ماند، و با گرسنگى و تشنگیتان در این ماه گرسنگى و تشنگى قیامت را به یاد آورید و به فقیران و مساکین خود صدقه بدهید و بزرگان خود را احترام کنید، به کودکان خود مهربانى کنید و با خویشان خود ارتباط برقرار کنید و زبانهایتان را حفظ کنید و گوشهای خود را از آنچه شنیدن آن حلال نیست ببندید، به یتیمهاى مردم مهربانى کنید تا بر یتیمهاى شما مهربانى کنند، از گناهانتان به درگاه خداوند توبه کنید.

امام خامنه ای: ترک مجموعه گناهان در ماه رمضان

هر دعوتى که انسان را به لجام‌گسیختگى در لذّات بکشاند، دعوت به آتش و دعوت به بدبختى و هلاکت است. به طور کلّى، دعوت انبیا، دعوت حکما، دعوتهاى الهى، در جهت کفّ‌نفس از این لذایذ است، که روزه هم از این قبیل است. به همین خاطر است که در روایات ما، ماه رمضان یک صحنه‌ى مناسب شمرده شده است؛ براى این‌که انسان در این ماه تمرین کند و مجموعه‌ى گناهان را ترک گوید.یک روایت از امام صادق علیه‌الصّلاة والسّلام است که خطاب به «محمّدبن مسلم» مى‌فرماید: «یا محمّد! اذا صمت فلیصم سمعک و بصرک و لسانک و لحمک و دمک و جلدک و شعرک و بشرک». امام صادق به این یار و شاگرد نزدیک خودشان مى‌فرمایند که وقتى روزه مى‌گیرى، باید شنوایى تو روزه‌گیر باشد، بینایى تو روزه بگیرد، زبان تو روزه بگیرد، گوشت و خون و پوست و موى و بشره‌ى تو روزه‌دار باشد؛ دروغ نگویى، انسانهاى مؤمن را دچار بلا نکنى، دلهاى ساده را اغوا نکنى، براى برادران مسلمان و جامعه‌ى اسلامى توطئه درست نکنى، بدخواهى نکنى، بددلى نکنى، تهمت نزنى، کم‌فروشى نکنى، امانتدارى کنى. انسانى که در ماه رمضان با کفِ‌نفس خود، از خوردن و آشامیدن و مشتهیّات نفسانى و جنسى روزه مى‌گیرد، باید زبان خود، چشم خود، گوش خود، و همه‌ى اعضا و جوارح خود را روزه‌دار بداند و خود را در محضر خداى متعال و دورى گزیده از گناهان بینگارد. دنباله‌ى روایت مى‌فرماید: «و لا یکون یوم صومک کیوم فطرک»؛^(۱) روز روزه‌ى تو، مثل روز فطر تو نباشد؛ مثل روزهاى عادّى باشد. روز ماه رمضان هم همان‌گونه رفتار کنى که در روزهاى عادّى رفتار کردى. باید به تربیت نفس توجّه کنى و این فرصت را مغتنم بشمارى.

در یک روایتى دیگر مى‌فرماید: «صوم النّفس امساک الحواس الخمس عن سائر المأثم». از امیرالمؤمنین علیه الصّلاة والسّلام نقل شده است که روزه‌ى نفس، غیر از روزه‌ى جسم و روزه‌ى شکم است. روزه‌ى نفس انسان این است که همه‌ى حواس پنجگانه‌ى او از گناهان امساک کنند. «و خلوّ القلب من جمیع اسباب الشّر»؛^(۲) دل از همه‌ى موجبات و اسباب شرّ و فساد خالى شود. با خداى متعال و با بندگان خدا، دل را صاف و بى‌غلّ‌ و غش کنیم. در این جهت، روایات زیادى هست.^(۳)

۱۳۷۶/۱۰/۱۲  بیانات در خطبه‌های نمازجمعه

---

پی نوشت:

۱ ) الکافی،کلینی ج ۴ ص ۸۷ح۱؛ تهذیب‏الأحکام ،طوسی،ج ۴ ،ص ۱۹۴؛ من لا یحضره الفقیه،ج ۲، ص ۱۰۸ بحارالأنوار،مجلسی، ج ۹۳، ص ۲۹۲ح ۱۵ ؛

إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ شَعْرُکَ وَ جِلْدُکَ وَ عَدَّدَ أَشْیَاءَ غَیْرَ هَذَا وَ قَالَ لَا یَکُونُ یَوْمُ صَوْمِکَ کَیَوْمِ فِطْرِک‏

ترجمه:

ابو عبد اللَّه صادق (ع) گفت: هر گاه روزه گرفتى، باید گوش و چشم و مو و پوست و همه اعضایت روزه بگیرد. ابو عبد اللَّه گفت:باید روز روزه‏ات مانند روزهاى دیگر نباشد.

۲ ) تصنیف غرر الحکم و درر الکلم‏ ، عبد الواحد تمیمى آمدى‏ ص۱۷۶ ح ۳۳۶۲ ؛

صوم النفس إمساک الحواس الخمس عن سائر المآثم و خلو القلب عن جمیع أسباب الشر

ترجمه:

روزه جان خودداری حواس پنچگانه از دیگر گناهان و دوری گزیدن و خالی کردن دل از تمام اسباب بدی است

۳ ) الکافی،کلینی ج ۴ ص ۸۷ح۱؛ تهذیب‏الأحکام ،طوسی،ج ۴ ،ص ۱۹۴؛ من لا یحضره الفقیه،ج ۲، ص ۱۰۸ بحارالأنوار،مجلسی، ج ۹۳، ص ۲۹۲ح ۱۵ ؛

إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ شَعْرُکَ وَ جِلْدُکَ وَ عَدَّدَ أَشْیَاءَ غَیْرَ هَذَا وَ قَالَ لَا یَکُونُ یَوْمُ صَوْمِکَ کَیَوْمِ فِطْرِک‏

ترجمه:

ابو عبد اللَّه صادق (ع) گفت: هر گاه روزه گرفتى، باید گوش و چشم و مو و پوست و همه اعضایت روزه بگیرد. ابو عبد اللَّه گفت:باید روز روزه‏ات مانند روزهاى دیگر نباشد.