امام محمدباقر علیه السلام چگونه و به دست چه کسی شهید شد

یکی از سؤالاتی که درباره امام محمدباقر(ع) مطرح است این است که ایشان چگونه و به دست چه کسی شهید شد؟

احادیثی وارد شده که ائمه اطهار(ع) با شهادت از دنیا می‌روند نه با مرگ طبیعی.

امام علی(ع) فرمود: از مرگ گریزی نیست، کسی که کشته نشود می‌میرد. همانا برترین مرگ، کشته شدن (در راه خدا) است، سوگند به آن که جان علی در دست اوست، هزار ضربت شمشیر آسانتر است از یک بار مردن در بستر.

امام رضا(ع) فرمود: به خدا سوگند از ما (ائمه) نیست مگر اینکه مقتول و شهید می‌شود. (1)

متاسفانه جزئیات تاریخ شیعه، با توجه به عواملی – مانند دشمنی‌ها، سخت‌گیری‌ها، عدم اهتمام برخی، نبود امکانات لازم و ... – آنطور که باید به دست ما نرسیده است. از این رو، درباره شهادت امام محمدباقر(ع)  اطلاعات زیادی در دست نیست. لذا گفته شده:

شهادت امام محمد باقر(ع) در ایام خلافت هشام بن عبدالملک بود و گفته شده ابراهیم بن ولید بن عبدالملک بن مروان، امام باقر(ع) را به زهر، شهید کرده و احتمالاً به امر هشام بوده است. (2)

ابن شهر آشوب نقل کرده، شهادت امام باقر(ع) به دست ابراهیم بن الولید بود که به واسطه زهر، امام را مسموم کرده است.(3) همین قول را علامه مجلسی نیز نقل فرموده است. (4)

بعضی فقط شهادت امام باقر(ع) را به دست بنی امیه نقل کرده‌اند که امام را مسموم نموده‌اند همانطور که پدر بزرگوارشان امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ را مسموم نموده‌اند. (5) بحرانی نیز ضمن نقل شهادت امام توسط بنی امیه، نسبت شهادت را به فرد دیگری از مأموران، نسبت می‌دهد. (6)

وصیت‌های امام محمدباقر(ع)

امام باقر(ع) به پسرش امام صادق(ع) وصیّت کرد و فرمود: «مرا در لباسى که روز جمعه با آن نماز مى‌‏خواندم، کفن کن، و عمّامه‏‌ام را بر سرم بپیچ و قبرم را چهار گوش کن و به اندازه چهار انگشت از زمین، بلند گردان، هنگام دفن، بندهاى کفنم را باز کن».

روایت شده: امام صادق(ع) فرمود: «پدرم در وصیّت خود نوشت: او را در سه جامه کفن نمایم، یکى از آنها روپوشى بود که آن حضرت در روز جمعه با آن نماز مى‌‏خواند، و دیگرى جامه‏‌اى بود و سوّمى پیراهن بود».

من به پدرم عرض کردم: این مطلب را چرا مى‏‌نویسى؟ (نیاز به نوشتن نیست)، فرمود: از آن مى‌‏ترسم که مردم در مورد تکفین من با تو ستیز کنند، اگر آنها گفتند پدرت را با چهار یا پنج کفن، تکفین کن، سخن آنها را گوش نکن، عمّامه‌‏ام را بر سرم بپیچ، و عمّامه جزء کفن به شمار نمى‏‌آید، بلکه کفن آن است که بدن به آن پیچیده شود.

نیز روایت شده که امام صادق(ع) فرمود: پدرم به من فرمود: «اى جعفر! فلان مبلغ از اموال مرا وقف گریه کنندگان کن، تا ده سال در سرزمین منى، هنگام اعمال منى (در حجّ) براى من گریه کنند».

همچنین نقل شده: امام باقر(ع) هشت درهم براى مراسم عزادارى خود، وصیّت کرد، و آن حضرت، این کار را از «سنّت» مى‏‌دانست، زیرا پیامبر اکرم(ص) (در ماتم شهادت جعفر طیّار) فرمود: «براى آل جعفر، غذا تهیه کنید، زیرا آنها به عزادارى اشتغال دارند». (7)

---

پی نوشت ها:

1_(شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 2 ص 585)

2_(شیخ عباس قمی، منتهی الامال، قم، نشر هجرت، 1375ش، ج2.)

3_(شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، قم، انتشارات علامه، ج4.)

4_( مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، نشر وفاء، ج46.)

5_(مؤمن شبلنجی، حسین، نور الابصار فی مناقب آل النبی المختار، قم، نشر ذوی القربی، چاپ اول، 1384، ج2.)

6_(بحرانی، محمد بن احمد، وفاه امام محمد باقر(ع)، نجف، نشر مکتب حیدریه، ص51.)

7_( شیخ عباس قمی، نگاهى بر زندگى چهارده معصوم(ع)، ص224)