حکم فقهی 8 مرجع برای آنهایی که روزه نگرفته اند
با به پایان رسیدن ماه مبارک رمضان امسال، کسانی که به دلایل شرعی نتوانسته اند روزه بگیرند به دنبال وظیفه شرعی خود برای قضای روزه ها و پرداخت کفاره آنها هستند.
امام خامنه ای:
سؤال:
زنى به علت باردارى و نزدیکى وقت زایمان، نمى تواند روزه بگیرد، اگر به طور عمدى یا غیرعمدى تا چند سال قضای روزه نگیرد، آیا فقط کفاره همان سال بر او واجب است یا آنکه کفاره تمام سال هایى که روزه را به تاخیر انداخته، واجب است؟
پاسخ:
کفاره تاخیر قضاى روزه ماه رمضان هر چند به مدت چند سال هم به تاخیر افتاده باشد، یک بار واجب است و زمانى واجب مى شود که تاخیر قضاى روزه ماه رمضان تا ماه رمضان دیگر بر اثر سهل‌انگارى و بدون عذر شرعى باشد، ولى اگر به خاطر عذرى باشد که شرعا مانع صحت روزه است، فدیه اى ندارد.
سؤال:
زنى در دو سال متوالى در ماه مبارک رمضان حامله بوده و قدرت روزه گرفتن در آن ایام را نداشته است، ولى در حال حاضر توانایى روزه گرفتن را دارد، حکم او چیست؟ آیا کفاره جمع بر او و اجب است یا فقط قضاى آن را باید به جا آورد؟ تاخیر او در قضاى روزه چه حکمى دارد؟
پاسخ:
اگر بر اثر عذر شرعى روزه ماه رمضان را نگرفته، فقط قضا بر او واجب است، و اگر عذر او در خوردن روزه خوف از ضرر روزه بر جنین یا کودکش بوده، باید علاوه بر قضا، براى هر روز یک مد طعام به عنوان فدیه بپردازد، و اگر قضا را بعد از ماه رمضان تا ماه رمضان سال بعد، بدون عذر شرعى به تاخیر انداخته، فدیه دیگرى هم بر او واجب است یعنى باید براى هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد.
سؤال:
زنى به علت بیمارى از روزه گرفتن معذور است و قادر بر قضا کردن آنها تا ماه رمضان سال آینده هم نیست، در این صورت آیا کفاره بر او واجب است یا بر شوهرش؟
پاسخ:
اگر افطار روزه ماه رمضان از جهت بیمارى و تأخیر قضاى آن هم از جهت ادامه بیمارى بوده است، براى هر روز یک مدّ طعام به عنوان فدیه بر خود زن واجب است و چیزى بر عهده شوهرش نیست.
سؤال:
اگر شخصى بر اثر جهل به وجوب قضاى روزه تا قبل از ماه رمضان سال آینده قضاى روزه هایش را به تأخیر اندازد، چه حکمى دارد؟
پاسخ:
فدیه تأخیر قضاى روزه تا ماه رمضان سال بعد، بر اثر جهل به وجوب آن ساقط نمى شود.
سؤال:
کسانى که در ماه رمضان براى انجام وظیفه دینى در مسافرت هستند و به همین دلیل نمى توانند روزه بگیرند، اگر در حال حاضر بعد از چند سال تاخیر، بخواهند روزه بگیرند، آیا پرداخت کفاره بر آنها واجب است؟
پاسخ:
اگر قضاى روزه ماه رمضان را به علت استمرار عذرى که مانع روزه گرفتن است، تا ماه رمضان سال آینده به تأخیر انداخته باشند، قضاى روزه هایى که از آنان فوت شده کافى است، و واجب نیست براى هر روزى یک مدّ طعام فدیه بدهند، هرچند احتیاط در جمع بین قضا و فدیه است. ولى اگر تأخیر در قضاى روزه به خاطر سهل انگارى و بدون عذر باشد، جمع بین قضا و فدیه بر آنها واجب است.
آیت الله سیستانی:
سؤال:
روزه‌هایى که زن از زمان باردارى تا پایان شیردهى قضا دارد را چگونه باید ادا کند؟ آیا در صورت ناتوانى جسمى باید همه آنها را بگیرد؟
پاسخ:
مقدارى را که توانایى دارید باید قضا کنید.
سؤال:
زنى که به علت زایمان نتواند روزه بگیرد چه مقدار باید کفاره بدهد؟
پاسخ:
فقط قضاء مى کند.
سؤال:
آیا کسى که روزه اى بر گردنش باشد از سال گذشته و تا بحال نتوانسته آن را بگیرد مى تواند معادل آن بجاى ۶٠ روز کار دیگرى انجام دهد؟
پاسخ:
مى تواند براى هر روز که عمداً نگرفته است ۶٠ فقیر را اطعام کند یا به هر یک ۷۵٠ گرم گندم یا نان و امثال آن بدهد.
سؤال:
کسی که تا رمضان بعدی عمدا روزه قضا را نگرفته چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ:
اگر در ماه رمضان بواسطه عذرى روزه نگیرد ، و بعد از رمضان عذر او بر طرف شود و تا رمضان آینده عمداً قضاى روزه را نگیرد ، باید روزه را قضا کند و براى هر روز یک مُد طعام هم به فقیر بدهد .
سؤال:
فردی که روزه قضا را به موقع نگرفته تا اینکه عذر شرعی برای گرفتن روزه پیدا کرده حکمش چیست؟
پاسخ:
اگر در قضاى روزه کوتاهى کند تا وقت تنگ شود و در تنگى وقت عذر پیدا کند ، باید قضا را بگیرد ـ و بنابر احتیاط ـ براى هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد ، و همچنین است اگر بعد از بر طرف شدن عذر تصمیم داشته باشد که روزههاى خود را قضا کند، ولى پیش از آنکه قضا نماید در تنگى وقت عذر پیدا کند .
آیت الله صافی گلپایگانی:
سؤال:
اگر کسی قضای روزهای ماه رمضان سال قبل را تا ماه مبارک رمضان سال بعد نگیرد، حکمش چیست؟
پاسخ:
در فرض سؤال، باید علاوه بر قضاء روزه‌ها برای هر روز یک مد(750گرم) گندم یا جو یا آرد به عنوان کفاره به فقیر غیر سید بدهد و دادن پولش کافی نیست. باید خود جنس باشد و می توان همه را به یک فقیر داد.
سؤال:
آیا می‌توان پول کفاره را به فقیر داد و به او گفت: طعامی که روزانه می‌خوری قصد کفاره کن؛ یا لازم است فقیر از همین پول طعام بگیرد؟
پاسخ:
در فرض سؤال، فقیر باید با همین پول، برای دهنده آن طعام بخرد و به وکالت از طرف او طعام را به عنوان کفاره بردارد.
آیت الله جعفر سبحانی:
سؤال:
اگر در زمان باردارى روزه نگرفتیم و تا سال آینده هم نتوانستیم قضاى آن را به جا آوریم کفاره آن به عهده شوهر است یا بر عهده زن؟
پاسخ:
در این مورد دو کفاره هست: 1. کفاره افطار، 2. کفاره تاخر قضا .کفاره اول به عهده شوهر که بخشى از نفقه است و کفاره دوم بر عهده خودش است.
سؤال:
آیا کفارات و مظالم و صدقات تبرعى را مى توان به سادات داد؟
پاسخ:
احتیاطا به غیر سید بپردازد.
سؤال:
کفاره روزه ماه رمضان جزء نفقه است؟
پاسخ:
کفاره عمدى و کفاره تأخیر قضا جزء نفقه نیست.
سؤال:
اگر مادرى به علت شیر دادن بچه اش روزه نگرفته و تا سال آینده با تمکن از روزه، قضاى آن را انجام نداده باید یک کفاره دهد یا دو کفاره؟
پاسخ:
دو کفاره باید بدهد، یکى براى روزه
نگرفتن در ماه رمضان، به خاطر شیردادن تا ثواب از دست رفته را جبران بکند. و
دوم کفاره تأخیر و نیز قضا دارد.
سؤال:
کفاره در چه مدت زمانی باید پرداخت شود؟ و اگر دیر شود باید بیشتر بپردازد؟
پاسخ:
انسان نباید در به جا آوردن کفاره کوتاهى کند، ولى لازم نیست فورا آن را انجام دهد. اگر کفاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را به جا نیاورد، چیزى بر آن اضافه نمى شود.
آیت الله مکارم شیرازی:
سؤال:
اگر کسی کفاره روزه داشته باشد و بخواهد 60 گرسنه را سیر کند آیا می تواند 60 روزه دار را سیر کند؟
پاسخ:
خیر، باید 60 نفر فقیر را سیر کند.
سؤال:
آیا جایز است به وسیله کفاره روزه، به فقرا اطعام داده شود؟ این حکم شامل مساکین نیز مى شود؟
پاسخ:
کفّاره روزه را به فقرا و مساکین هر دو مى توان داد.
سؤال:
زنی سه سال را روزه نگرفته، یکسال به دلیل حاملگی و دو سال به دلیل شیردهی و هر سه سال کفاره تمام روزه هایش را داده است. حکم قضای روزه های او چگونه است؟ و اصلا باید روزه قضا بگیرد یا خیر؟
پاسخ:
چنانچه روزه گرفتن در این مدت برای او ضرر داشته قضا ندارد و اگر برای بچه ضرر داشته قضای آن را هم بجا بیاورید.
سؤال:
اگر انسان فراموش کند که روزه قضا دارد و آن را انجام ندهد و چند روز مانده به ماه مبارک یادش بیاید، ولى نتواند قضا را بجا آورد، حکم او چیست؟
پاسخ:
آنچه از قضاى روزه مانده، بعد از ماه رمضان بجا مى آورد و احتیاط آن است که براى هر یک روز روزه یک مدّ طعام (یعنى معادل 750 گرم گندم) به فقیر بدهد.
سؤال:
اگر شخصی روزه قضا داشته باشد و بدون عذر تا ماه رمضان سال بعد روزه های قضایش را نگیرد و بعد از آن نیز مریض شود، به طوری که دیگر تا آخر عمر قادر به گرفتن روزه نباشد تکلیفش چیست؟
پاسخ:
باید برای هر روز فقیری را سیر کند ولی برای سالی که موفق به قضا بوده و قضا نکرده باید برای هر روز دو فقیر را سیر کند.
سؤال:
وضع حمل خانمی مصادف بود با شروع ماه
رمضان و بدلیل داشتن فرزند دو قلو و تغذیه آنها با شیر مادر به مدت یک سال
نتوانست روزه بگیرد . حکم شرعی او در این زمینه چگونه است؟
پاسخ:
قضای روزه های مذکور واجب نیست ولی برای هر روز فقیری را سیر می کند.
سؤال:
مادر پیری به دلیل داشتن بیماری و تحت نظر پزشک بودن و مصرف دارو چند سال است که نتوانسه روزه بگیرد. حکم شرعی او در این زمینه چگونه است؟
پاسخ:
چنانچه عذر او تا ماه رمضان سال بعد ادامه داشته قضا به او واجب نیست ولی برای هر روز فقیری را سیر کند.
آیت الله نوری همدانی:
سؤال:
آیا ترتیبی در گرفتن روزه های قضا از ماه رمضان سال های مختلف وجود دارد؟
پاسخ:
اگر از چند ماه رمضان روزة قضا داشته باشد، قضای هر کدام را که اول بگیرد مانعی ندارد. ولی اگر وقت قضای رمضان آخر تنگ باشد، مثلاً پنج روز از رمضان آخر قضا داشته باشد و پنج روز هم به رمضان مانده باشد احتیاط مستحب آن است که اول قضای رمضان آخر را بگیرد.
سؤال:
کسی که قضای روزه های رمضان را تا سال بعد به جا نیاورده به علت بیماری یا مسافرت، چه حکمی دارد؟
پاسخ:
اگر به واسطه مرضی روزه رمضان را نگیرد و مرض او تا رمضان سال بعد طول بکشد، قضای روزه هائی را که نگرفته بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد که تقریبا ده سیر است طعام یعنی گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد، ولی اگر به واسطه عذر دیگری مثلا برای مسافرت روزه نگرفته باشد و عذر او تا رمضان بعد باقی بماند، روزهائی را که نگرفته باید قضا کند و احتیاط مستحب آن است که برای هر روز یک مد طعام هم به فقیر بدهد .
آیت الله وحید خراسانی:
سؤال:
کسی که در اثر مرض روزه های ماه مبارک را نگرفته می تواند فدیه و کفاره آن را به یک فقیر بدهد؟
پاسخ:
کسی که باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد می تواند کفاره چند روز را به یک فقیر بدهد.
سؤال:
حکم کسی که قضای روزه ماه مبارک رمضان را تا سال بعد تاخیر بیاندازد چیست؟
پاسخ:
اگر می توانسته قضای روزه ماه رمضان را بجا آورد ولی عمدا یک سال یا چند سال آن را تاخیر بیاندازد، باید قضای آن را بگیرد و از جهت تاخیر در سال اول برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد، و در صورتی که قصد گرفتن قضای روزه را داشته ولی عذری برای او پیش آمده و نتوانسته قضای آن را بجا آورد، باید قضای آن روزها را بگیرد و بنابر احتیاط واجب برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد، و اما از جهت تاخیر سال های بعدی چیزی بر او واجب نیست.
آیت الله مظاهری:
سؤال:
زنی که دو فرزند دارد و در زمان حاملگی فرزند اول و نیز شیر دادن فرزند دوم قادر به روزه گرفتن نبوده، و از این بابت دو ماه رمضان کامل یعنی 60 روز، روزه نگرفته است. وظیفه او در قبال قضا و کفاره این روزه ها چیست؟
پاسخ:
اگر از وقتی که روزه ها را افطار کرده اید تا ماه مبارک بعدی قدرت بر گرفتن قضا نداشته اید، قضا ندارد و راجع به کفاره اگر قدرت مالی دارید برای هر روزه یک چارک گندم یا پول آنرا بدهید کفایت می کند.و چارک هفتصد و پنجاه گرم است.
سؤال:
زنی که روزه های مانده از سال های قبل خود را به علت بیماری و ضعف جسمی نتوانسته قضا کند چگونه باید آنها را تدارک کند؟ اگر وظیفه او پرداخت کفاره است آیا باید آن را از مالی که دسترنج خودش است بپردازد یا اینکه می تواند از مال پدر یا همسر نیز پرداخت کند؟
پاسخ:
وظیفه او پرداخت کفاره است. و اگر ندارد و متصدی مخارج او هم ندارد یا حاضر نیست بدهد، آنهم بر او واجب نیست.
سؤال:
کسی که روزۀ قضا دارد، اگر تا چند روز مانده به ماه مبارک رمضان فراموش کند روزه‌ها را بگیرد و وقتی یادش بیاید که نتواند قضا را به جا آورد، چه وظیفه‌ای دارد؟
پاسخ:
بعد از ماه مبارک رمضان آن قضاها را بگیرد و برای هر روز 750 گرم گندم یا پول آن را به فقیر بدهد.
