بی‌بی فاطمه معصومه (س) در سال 173 هجری در شهر مدینه دیده به جهان گشود.[1]
پس از آنکه مأمون عباسی در سال 200 هجری امام رضا (علیه‌السّلام) را به خراسان دعوت کرد، حضرت معصومه (س) به همراه عده‌از برادران و بستگان، پس از یک سال به انگیزه دیدار برادر وارد ایران شده است.
در کتاب «حضرت معصومه فاطمه ثانی» آمده است: «پس از ولایت‌عهدی امام رضا (علیه‌السّلام) آن بنی هاشم علی (علیه‌السّلام) که مدت‌ها همواره تحت شکنجه و فشار حکام جور بودند با شنیدن این خبر به عنوان دیدار حضرت رضا (علیه‌السّلام) از مدینه به خراسان رهسپار شدند. این گروه در حدود 400 نفر بودند در رأس آنها حضرت معصومه (س) بود.»[2]
حسن بن محمد بن حسن قمی می‌نویسد: «وقتی حضرت معصومه (س) و همراهان به شهر ساوه رسیدند، مأموران حکومت عباسی با آنها درگیر شدند و عده‌ای از آنها را به شهادت رساندند. حضرت معصومه در همانجا بیمار شدند. از همراهیان سوال کرد از اینجا تا قم چقدر فاصله است؟ به ایشان عرض شد: ده فرسخ. حضرت فرمود: مرا از اینجا به قم منتقل کنید! اشتهاردی می‌نویسد:
«پس از اینکه مأمورین حکومت عباسی در ساوه جلوی کاروان حضرت معصومه را گرفتند حدود 23 نفر از آنها کشته شدند گروهی اسیر و گروهی نیز متواری گردیدند. نقل شده که حضرت معصومه را عمال بنی عباس در ساوه مسموم کردند. آن حضرت در حال بیماری قم را اختیار کرد چون قم مرکز شیعیان بود از این رو رهسپار قم شد».[3]
به این نکته باید توجه داشت که «از همان قرن اول هجری تشیع در قم رواج یافته بود. و این شهر از سوی امامان شیعه به عنوان پناهگاه شعیه محسوب میشد و خیل عظیمی از پیروان اهل بیت (علیهم‌السّلام) را در خود جای داده بود از جملۀ این پیروانِ اهل بیت، خاندان اشعری بودند».[4]
شیعیان قم پس از اطلاع از ورود حضرت معصومه (س) به ساوه ایشان رسیدند و از آن حضرت درخواست کردند به شهر قم تشریف فرما شوند. علی اصغر می‌نویسد:
«قول درست این است که خبر ورود فاطمه معصومه به ساوه و (حرکت او به سوی قم) به مردم قم رسید. آل سعد اشعری اتفاق کردند که به خدمت او برسند و از ایشان درخواست نمایند به قم بیاید. از میان ایشان موسی بن خزرج[5] بیرون آمد و به شرف ملازمت فاطمه رسید. زمام ناقه او را گرفت و به جانب شهر کشید و به سرای خود فرود آورد».[6]
ورود حضرت معصومه به قم تقریباً در 23 ربیع الاول سال 201 هجری بوده است.[7]
یوسف علی یوسفی می‌نویسد:
«حضرت معصومه روز یکشنبه 23 ربیع الاول سال 201 هجری قمری برابر با اول آبانماه 195 هجری شمسی شهر قم را با قدوم مبارکش منور ساخت».[8]
خانه موسی بن خزرج که محل فرود آمدن حضرت معصومه است در آن روز در منتهی الیه سمت جنوب غربی شهر قم بوده ... امروزه در محله «میدان میر» محلی است به نام ستیه[9] که مسجد و مدرسه‌ای در اطراف آن بنا کرده‌اند و از قدیم الایام سینه به سینه رسیده است که این مکان جای فرود آمدن حضرت فاطمه معصومه است.[10]
منابع:
[1]- مسعودی، علی بن حسین؛ مروج الذهب، قم، منشورات دارالهجره، ج3، ص 336.
[2]- محمدی، اشتهاردی، محمد؛ حضرت معصومه فاطمه دوم، قم، علامه، 1375، ص 118.
[3]- محمدی اشتهاردی، محمد؛ پیشین، ص 118.
[4]- قمی، حسن بن محمد بن حسن، پیشین، ص 213.
[5]- از اصحاب امام رضا (علیه‌السّلام): محمدی اشتهاردی، محمد؛ پیشین، ص 119.
[6]- فقیهی، علی‌اصغر؛ تاریخ مذهبی قم، قم، حکمت، 1350، ص 86-85.
[7]- محمدی اشتهاردی، محمد؛ پیشین، ص 119.
[8]- یوسفی، یوسف علی؛ شهیده غربت، قم، کوثر، 1386، چاپ اول، ص 74 به نقل از نرم افزار نجوم اسلامی.
[9]- ستیه مخفف سیدتی است (فقیهی، علی اصغر، پیشین، ص 87).
[10]- همان، ص 87-86.
