شرح دعای سی ام ماه رمضان

خدایا روزه مرا در این ماه مورد قدردانى و پذیرش قرار ده، که مورد رضا وپسند تو و رسولت باشد، وفروع آن بر اصول استوار باشد، به حق آقاى ما محمد و خاندان پاکش، و ستایش ویژه پروردگار جهانیان است.

این دعا، دعای آخر از دعاهای روزانه ماه مبارک رمضان است، و حکم وداع با ماه مبارک رمضان را دارد؛ بعد از یک ماه روزه و نشستن بر سر سفره ضیافت خدا، اکنون این ماه رو به اتمام است، و وقت خداحافظی ونوعی دل کندن از محبوب است. 
بی تردید روزه های ماه مبارک وقتی در تابستان و روزهای گرم و بلند قرار میگیرد از ثواب بیشتری برخوردار است. روزی عیسی(ع) مادر خود مریم را پس از مرگش در خواب دید و از وی پرسید: آیا دوست داری به دنیا برگردی؟ مریم پاسخ داد: آری، تا در شبهای بسیار سرد زمستان نماز بخوانم، و در روزهای بسیار گرم تابستان روزه بگیرم؛ فرزندم، راه ترسناک است! (مستدرک الوسائل7/ص506)، امیر مؤمنان علی(ع) فرمود: من روزه در تابستان را دوست می دارم (مستدرک الوسائل7/ ص505).
گرچه نعمت های الهی در تمام طول سال ودر همه عمر وجود دارد، اما ماه مبارک ضیافت ویژه الهی است، و مائده خاص خداوندی، ویژه این ماه است.
حال که توفیق روزه را در این ماه داشتیم، از خداوند می خواهیم که به لطف وکرمش آن را به شایستگی بپذیرد، ومورد قدر دانی قرار دهد، از این رو با زبان تضرع می گوییم: «اللهمّ اجْعَلْ صیامی فیهِ بالشّکْرِ والقَبولِ» خدایا روزه مرا در این ماه مورد قدردانى و پذیرش قرار ده.
برخی اوقات کار در همین دنیا جبران می شود، وپیش از آخرت در دنیا آثارش را می بیند، وگاهی پاداش منحصر در دنیا می شود، وگاه پاداش در آخرت است، شاید بتوان گفت که فرق شکر و قبول آن است که شکر قدردانی در دنیا است اما قبول آثارش و بازتابش در عالم آخرت است. البته شکر را نیز می توان اعم از دنیا وآخرت دانست. بنابراین ما آثار پربرکت روزه را در دنیا وآخرت می خواهیم، گرچه پاداش اصلی وکامل آن در آخرت است.
در فراز بعدی می خوانیم:« على ما تَرْضاهُ ویَرْضاهُ الرّسولُ»
در این فراز از خداوند می خواهیم که روزه و عبادت ما به گونه ای باشد که مورد رضایت وپسند خدا و پیامبر(ص) باشد، یعنی آداب وشرایط آن را رعایت کرده باشبم، وآثار وبازتاب آن بر رفتار فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی وفرهنگی ما نمایان گردد.
یعنی آنکه روزه را برای انجام دستور خدا ودر چهار چوب شرع مقدس بگیریم، و قانون مند و شریعت مدار باشد.
اگر کسی روزه را به عنوان رژیم غذایی برای لاغری ودرمان بیماری خویش استفاده کند دیگر عبادت نخواهد بود، گرچه از نظر علمی آثار مثبت روزه برای همگان ثابت وروشن شده است که روزه در درمان وپبشگیری بیماری ها مؤثر است. پیامبر اسلام (ص) 1400 سال پیش فرمود: « روزه بگیرید تا سلامت بمانید.» (جامع احادیث الشیعه9/ص100) اما سلامتی تن از دست آوردهای روزه است، نه آنکه روزه را بخاطر آن بگیریم، روزه را به قصد قربت وبخاطر نزدیک شدن به خدا وانجام بندگی وطاعت باید گرفت، گرچه این آثار مثبت ومهم تندرستی را نیز به ارمغان می آورد، به قول شاعر: 

نام احـــــــــــــــــــمد نام جمله انبیاست 

چونک صــــــــــد آمد نود هم پیش ماست 


اگر کسی پی خورشید برود خود به خود بدنش گرم می شود. اگر انسان به هدف بالاتر برسد هدف های جزئی نیز در ضمن آن بدست می آید، بنابراین کسی که برای خدا روزه بگیرد سلامتی به دنبالش می آید. 
این رمز بندگی در همین است که باید در چهارچوب شریعت بود، ودر احکام شرعی چیزی کم وزیاد نکرد، مثلا امساک (آب وغذا نخوردن) آخرین روز ماه مبارک رمضان واجب، ولی امساک روز پس از آن حرام است 
در فراز سوم می خوانیم:« مُحْکَمَةً فُروعُهُ بالأصُولِ» وفروع آن بر اصول استوار باشد.
اصل ریشه واساس وپایه هر چیزی را گویند، ما پایه ای داریم که بر اساس آن اموری مترتب می شود، آن پایه را اصل، وامور ریشه گرفته از آن را فروع آن نامند. 
مانند اصول فقه وخود فقه؛ اصول فقه پایه است و قواعد کلی استنباط احکام شرعی را شامل است، که از آن به عنوان علم اصول یاد می شود، مسائل فرعی فقه که بر اساس آن اصول استنباط می شود را فروع می نامند، وانجام این کار تنها بر عهده فقیه ومجتهد است. 
ریشه علم اصول به خود امامان معصوم (ع) می رسد، امام رضا(ع) می فرماید: « بر ما است که اصول (و مطالب پایه) را به شما بگوییم و بر شما است که از آن فروع را بدست آورید ». (وسائل الشیعه27/ص62)
امام صادق (ع) می فرماید:« بر ما است که اصول (ومطالب پایه) را بر شما بگوییم و برشماست که تفریع (و اجتهاد) کنید.» (وسائل الشیعه27/ص621).
ریشه استنباط احکام واجتهاد از همین جا شکل گرفته است، از همین جا اهمیت فقاهت و اجتهاد و عملکرد کار فقیه مشخص می شود، علم فقه موضوعی تخصصی است، و از همین رو علت لزوم مراجعه به مرجع تقلید آشکار می شود. علت تقلید آن است که انسان به حکم عقل باید به متخصص فن مراجعه کند. چگونه در مسائل روزمره سراغ متخصص می رویم، کسی که ناراحتی قلبی دارد سراغ چشم پزشک نمیرود، و کسی که مشکل مغز و اعصاب دارد سراغ دندان پزشک نمیرود، وهمه به متخصص در رشته مورد نظر خود مراجعه میکنند. بحث فقه ولزوم تقلید از مرجع نیز این گونه است. 
متأسفانه گاهی با برخی از افراد مواجه می شویم که زیر بار تقلید نمی روند، وحال آنکه اگر شناخت درستی از مسئله داشته باشند عقلشان حکم به لزوم تقلید می کند، ویا آنکه برخی دیگر را می بینیم که با حداقل معلوماتی که از عربی و آیات قرآن وروایات دارند مغرور شده وخود را بی نیاز از تقلید می بینند، و این هم غلط است و ضلالت خویش وگمراهی دیگران را سبب می شوند. 
در این فراز از دعا تعبیر این است: :« مُحْکَمَةً فُروعُهُ بالأصُولِ» وفروع آن بر اصول استوار باشد. حالا که من روزه گرفته ام احکامش بر پایه اصول باشد، یعنی روزه من در آوردی نباشد و بر پایه احکام شرع قرار گرفته باشد.
پس از آن می گوییم: « بحقّ سَیّدِنا محمّدٍ وآلهِ الطّاهِرین» به حق آقاى ما محمد و خاندان پاکش.
در اینجا اشاره به عصمت وطهارت پیامبر واهل بیت او شده است که در آیه 33 سوره احزاب بدان تصریح شده است: «إِنَّما یُریدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیرا». 
خداوند فقط مى‏خواهد پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملا شما را پاک سازد. 
ودر پایان دعا می خوانیم: « والحمدُ للهِ ربّ العالمین. » و ستایش خاص پروردگار جهانیان است. 
تمام حمد از آن پروردگار عالمیان است؛ حمد وسپاس هر چیزی را نماییم ستایش آفریده را کرده ایم، وتعریف وستایش هر آفریده ای به حمد وستایش آفریدگار بر می گردد.

حجت‌الاسلام محمد امین پورامینی-نمی از یم رمضان