وب‌سایت شبکه خبری "الجزیره" (Aljazeera) نوشت: این هفته آغاز ماه رمضان است ماهی که حدوداً یک‌چهارم جهان آن را روزه می‌گیرند که حدود 8 میلیون نفر آن در آمریکا زندگی میکنند.
اسلام در آمریکا به‌سرعت در حال افزایش است و میشود گفت که سریع‌ترین رشد مذهبی در ایالات متحده را دارد به‌طوری‌که در 20 ایالت آمریکا مقام دوم ادیان را دارد.
نقل است هرگاه هلال ماه رمضان در آسمان خودنمایی می کرد، امام علی‌بن موسی‌الرضا(ع) رو به قبله می‌ایستاد، دستان خود را به آسمان بلند می‌کرد و از خداوند می‌خواست آن را هلال مبارکی قرار دهد. ایشان در دعای خود توفیق روزه‌داری، سلامت جسم و اطاعات از پروردگار متعال را طلب می‌کرد.
عالم آل محمد(ص) درباره فلسفه روزه نیز فرموده اند: «علّه الصوم لعرفان مسّ الجوع والعطش لیکون ذلیلاً مستکیناً مأجوراً محتسباً صابراً، ویکون ذلک دلیلاً له على شدائد الآخره، مع ما فیه من الانکسار له عن الشهوات، واعظاً له فی العاجل، دلیلاً على الآجل لیعلم شده مبلغ ذلک من أهل الفقر والمسکنه فی الدنیا والآخره؛ علت روزه از براى فهمیدن درد گرسنگى و تشنگى است تا بنده، ذلیل و متضرع و مأجور و صابر باشد و شدائد آخرت را درک کند، علاوه بر این که در روزه امیال نفسانی شکسته شده و موعظه‌ای هست براى امر آخرت و آگاهی از حال اهل فقر و تنگدستی در دنیا و آخرت.» (عیون اخبار الرضا(ع)، جلد دوم، صفحه 178)
مرحوم آقامجتبی تهرانی معتقد بود روزه ۲ اثر دارد؛ یکی اثر ظاهری که همان کم خوردن است و دومی که ما به آن «صومِ صمت» می‌گوییم، اگر جلوی زبانت را بگیری و مراعات زبانی داشته باشی، موجب میشود حکمت پیدا کنی و این همان مقام رضا است.
آیت الله مکارم شیرازی خطاب به جوانان: سعی کنید از این فرصت ماه مبارک رمضان حداکثر استفاده را بکنید .می دانید که فلسفه اصلی روزه حاکمیت عقل انسان برهوای نفس انسان است .هوای نفس سرکش انسان را به وادی های خطرناک می کشاند .
این هلال در بعد از ظهر و در ارتفاعات و قله ها که آسمان شفاف تر است با استفاده از تلسکوپ های بزرگ و تجربیات رصدی افراد خبره ممکن است رویت شود.
رویت پذیری هلال شامگاهی شوال در جهان برای روز چهارشنبه شانزدهم مرداد:
با توجه به نقشه زیر مناطق مختلف کره زمین بر اساس رویت پذیری هلال در هنگام غروب خورشید با 6 رنگ مشخص شده که این کار معیار پروفسور یالوپ است که در جدول زیر رنگ های قرمز نشان دهنده مناطقی است که ماه زودتر ازخورشید غروب می کند که کشورهایی مانند چین ، شمال ایران ،اروپا و کانادا شامل آن شده اند.
رنگ سفید کشور هایی را در بر گرفته که ماه بعد از غروب خورشید در آسمان است اما تا کنون هلالی با این وضعیت رویت نشده و در صورت رصد شدن این هلال در چنین مناطقی، رکورد قبلی شکسته می شود . کشور های استرالیا ،هند ،ایران ، عربستان و بخش های شمالی ایالات متحده و آفریقا نیز در این بخش جای گرفته اند.
کشورها و مکان هایی که امکان رویت هلال با تلسکوپ در آنها وجود دارد در نقشه زیربا رنگ آبی مشخص شده و رنگ صورتی امکان رویت هلال با تلسکوپ و دوربین دوچشمی را به منجمان می دهد.
رنگ زرد مکان هایی هستند که در آنها هلال ماه با چشم غیرمسلح در شرایط مناسب رصدی که شامل مکانی به دور از آلوگی نوری و گرد و غبار و آسمان صاف می باشد قابل رویت است.
مناطقی که با رنگ سبز مشخص شده دیدن هلال با چشم غیر مسلح در آنها به راحتی امکان پذیر است.
اولین نقاط رویت پذیری هلال در جزیره ماداگاسکار درشرق افریقا می باشد که احتمال رویت این هلال با تلسکوپ و دوربین دوچشمی بزرگتراز 80 میلیمتری در هنگام غرب خورشید وجود دارد. سپس این هلال در افریقای مرکزی قابل رویت است. اما بهترین رویت پذیری برای افریقای جنوبی می باشد که مکث در انجا حدود 45 دقیقه بوده و امکان رویت در هنگام غروب با دوربین دوچشمی 50 میلیمتری وجود دارد.
رویت پذیری شامگاه شوال درجهان برای روز پنجشنبه هفدهم مرداد 1392
این دیدن که رصد آن با چشم غیر مسلح کمی سخت را همرا با نقشه رویت پذیری آن در متن پایین خواهید دید و همانطور که مشخص است در مرکز ایران مکث هلال حدود 35 دقیقه بعد از غروب خورشید می باشدو علاقمندان به رویت این هلال در غروب روز پنجشنبه می توانند بعد از غروب خورشید آن را در نزدیکی افق با قطری زخیم بیابند.
شکل زیر محل قرار گرفتن هلال ماه نسبت به محل غروب خورشید در دو روز شانزده و هفدهم مرداد را در ایران نشان می دهد که در آنها علامت w وعدد 270 درجه نشان دهنده سمت و نقطه غروب است.
« ماه مبارک رمضان ماه تلاوت قرآن و ماه دعا است، دعای به خیر برای خود و دیگران. در سیر مباحثی که کردیم، به مناسبت ایّام عرض کردم تذکّری بدهم. در دو جلسة قبل بیان کردم که بدانید، بحث شخصی نیست، بلکه کلّی است. رابطة مستقیم بین کثرت دعا و قلّت بلا، قلّت دعا و کثرت بلا را که در روایتی از پیغمبراکرم مطرح کردم: «إِذَا قَلَ الدُّعَاءُ نَزَلَ الْبَلَاء». در همین زمینه میخواستم تذکّر دیگری بدهم.
تأثیر دیدِ انسان بر دعایش
دیدِ انسان همیشه
اینطور است که دیدِ کوتاه و مادّی است یعنی در عالم مادیّت قرار دارد و
محدود است. این دیدِ محدود، کوتاه و به تعبیر بنده نظر تنگ بر همه چیز و
بدتر از همه بر روی دعای شخص اثر میگذارد. یعنی بر روی درخواستهایش از
خداوند تأثیر دارد.
آیا از خدا کاری برمیآید؟!
به دو مطلب اشاره
میکنم. اوّل: فرض کنید برای او مشکل و گرفتاریای پیش آمد؛ در این وقت او
چون در بستر مادیّت است اوّل فکرش به طرف ابزار مادّی میرود. غیر از این
است؟ شخص میخواهد تدبیر کند و مشکل خود را حل کند، پس وسائل و ابزار مادیّت
را پیش میکشد. غالباً اینطور است چون در بستر مادیّت قرار دارد. بعد سرش
که به سنگ میخورد و دیگر میبیند راه‌ها بر او بسته شد، آنوقت یادش میافتد
که خدایی هم وجود دارد. میگوید: چه بسا ممکن است از او کاری هم ساخته باشد!
و حال اینکه، بدانید! مؤمن نباید اینطور باشد. آن کسی که اعتقاد به مبدأ و
معاد دارد و اعتقاد دارد که مسبب الأسباب موجود دیگری است، موجودات زمینی
نیستند و اعتقاد دارد که: «أَزِمَّةِ الأُمُورُ طُرّاً بِیَدِه»؛ تمام امور
در دست قدرت او است و واقعاً اعتقاد دارد وقتی که میگوید: «لَا حَوْلَ وَ
لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ»؛ این شخص اوّل چه کسی به یادش میآید؟ منبع
قدرت، یعنی خدا را. به سراغ ابزار و وسائل مادّی مثل حسن و حسین و تقی و
نقی و... نمیرود که بعد هم اگر درست شد تصوّر بکند که این واسطهها کردهاند.
اینها را قبلاً مفصّل عرض کردهام امّا میخواستم تذکّر بدهم. مؤمن نباید
اینطور باشد. وقتی گرفتاری پیش آمد، اوّل خدا. بگوید: خدایا! این مشکل پیش
آمده، مشکل من را حل کن.
خدا دعاهای کوچک را هم میپذیرد!
مطلب دوّم که این هم
منشأاش ضعف ایمان است، این است که بنده تصوّر میکند، نسبت به کارهای بسیار
بسیار مهم باید سراغ خدا رفت و در مورد کارهای کوچک اینطور نیست. این برای
ضعف ایمان است.
ما ضعف ایمان داریم!
به شما بگویم، وقتی
میخواهید دعا کنید بفهمید و بدانید که همه چیزتان وابسته به این دعاها است؛
کوچک و بزرگ هم ندارد. اینکه تصوّر کنم: «فقط چیزهای قابل اعتنا و بزرگ را
با خدا مطرح کنم نه کوچکها را» از ضعف ایمان است. واقع این است که این شخص
خداشناس نیست. ما در معرفت خود نسبت به خالق نقص داریم.
تو کوچک هستی، نه خدا!
دعا، کوچک و بزرگ
ندارد و خدا هم خستگی‌ناپذیر است! او این دعا را خیلی هم دوست دارد. همة
اینها را بحث کردهام و نمیخواهم وارد بشوم، بلکه فقط خواستم تذکّری برای
لیالی قدر بدهم و بگویم این فرصت را از دست نده! خودت را از قالب حقارت
بیرون بکش! تو کوچک هستی و کوچک هم فکر میکنی؛ طرفِ خود را اصلاً
نشناختهای. تو آدمی هستی که اگر یک نفر روزی ده بار در خانهات بیاید و در
بزند و بگوید: این را میخواهم، آن را میخواهم، دیگر در را بر روی او باز
نمیکنی. غیر از این است؟ امّا خالق تو اینطور نیست، اگر ده تا، یازده تا
بشود امروز بیشتر از تو خوشش میآید و اگر یازده تا بشود دوازده تا، بیشتر
خوشش میآید. این جزو معارف ما است.
مراجعة بیشتر، معرفت بالاتر
اینها سرّ دارد؛
چون، مراجعة بیشتر، کاشفِ از معرفت بالاتر، نسبت به کسی است که از او
درخواست میکنم و او را همهکاره میدانم. دلیل بر این میشود، که همه چیز دست
او است، از دست او بر میآید و کسی غیر از او نمیتواند انجام دهد؛ این کاشف
از معرفت است.
آن چیزی که از دیگری میخواهی، از خدا بخواه
در روایتی داریم که
از پیغمبراکرم است: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(صَلّیاللهعلیهوالهوسلّم): إِنَّ
اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَحَبَ شَیْئاً لِنَفْسِهِ وَ أَبْغَضَهُ
لِخَلْقِهِ مِنْ فَضْلِهِ»؛ خداوند چیزی را برای خودش دوست میدارد، امّا
همان را برای خلق خودش مبغوض میدارد. برای خودش خوشش میآید امّا برای مخلوق
خود بدش میآید. توضیح اینکه: «أَبْغَضَ لِخَلْقِهِ الْمَسْأَلَةَ»؛ بدش
میآید از عبدی که گرفتار شده و به مثل خودش رو میاندازد، «أَبْغَضَ
لِخَلْقِهِ الْمَسْأَلَةَ». اینکه بندههایش برای کارهایشان از هم درخواست
کنند و به همدیگر مراجعه کنند. «وَ أَحَبَ لِنَفْسِهِ أَنْ یُسْأَلَ»؛ و
دوست دارد که از او درخواست کنند. به این و آن رو بیاندازی بدش میآید امّا
به او رو بیاندازی خوشش میآید. «وَ لَیْسَ شَیْءٌ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ
عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ»؛ هیچچیز در نزد خدا محبوب‌تر از این
نیست که در خانهاش را بزنی و بگویی میخواهم، میخواهم، میخواهم. بر خلاف من و
تو، که اگر بچّهمان هم باشد بیرونش میکنیم. خدا که من و تو نیست. چون او
را نشناختهایم که تمام خزائن وجود در ید قدرت او است.
خدایا! بند کفش میخواهم!
«فَلَا یَسْتَحْیِی
أَحَدُکُمْ أَنْ یَسْأَلَ اللَّهَ» پس خجالت نکشد و حیا نکند، به اینکه یکی
از شما از خدا درخواست کند. اگر میخواهی، خجالت و حیا ندارد. «وَ لَوْ
بِشِسْعِ نَعْلٍ»؛ پیغمبر سطح را اینقدر پائین آورد. نگاه نکن به اینکه
تصوّر کنی حاجتهایت بد است. مثل اینکه بند کفشت گم شده؛ بگویی: خدا! بند
کفش میخواهم! ببین کار را به کجا رساند.
کوچکی و بزرگی در نزد خدا مطرح نیست
روایات زیاد داریم.
روایتی از امام باقر(علیهالسّلام) در ارتباط با همین که گفتم است: «لَا
تُحَقِّرُوا صَغِیراً مِنْ حَوَائِجِکُمْ فَإِنَّ أَحَبَّ الْمُؤْمِنِینَ
إِلَى اللَّهِ تَعَالَى أَسْأَلُهُمْ»؛ فکر نکنید که حاجت، کوچک است. بلکه
محبوبترین بندگان آن بندهای است که از خدا بخواهد؛ کوچک و بزرگ ندارد. در
آن روایت دارد از امام باقر(علیهالسّلام) میفرماید: «لَا تَتْرُکُوا
صَغِیرَةً لِصِغَرِهَا أَنْ تَدْعُوا بِهَا فَإِنَّ صَاحِبَ الصِّغَارِ
هُوَ صَاحِبُ الْکِبَارِ». حضرت مطلب را خیلی زیبا بیان میکنند که: اینجا
کوچکی و بزرگی خبری نیست.
تنگ نظری را کنار بگذارید
در روایت دارد، بعد
از اینکه آن خبیث به علی(علیهالسّلام) ضربت زد. علی(علیهالسّلام) بقیّة
نماز را نشسته خواند یعنی حضرت دیگر تاب ایستادن را نداشت. در روایت دارد،
به یمین و یسار متمایل میشد و حضرت نمیتوانست بدن خودش را نگه دارد. امام
حسن را جای خودشان گذاشتند تا نماز را تمام کند. در روایت دارد، نماز که
تمام شد سر پدر را به دامن گرفت و شروع کرد به گریه کردن. این جملات را
میگفت: پدر پشت مرا شکستی... تعبیرات عجیبی است. علی(علیهالسّلام) چشمهایش
را باز کرد و گفت: پسرم از این به بعد دیگر پدرت هیچ الم و دردی ندارد.
ببینید، چقدر به علی(علیهالسّلام) سخت گذشته که این را میگوید. پسرم! گریه
نکن، الآن جدّات و جدّهات، خدیجه و مادرت فاطمه حاضر هستند. حوریان بهشت
آمدهاند و در انتظار پدر تو هستند.
روزه از جمله عباداتی است که انواع و اقسامی دارد و تمام احکام تکلیفی، اعم از واجب، حرام، مستحب، مباح و مکروه را داراست. در ادامه به مشروح این موارد به نقل از امام سجاد علیه السلام اشاره شده است.
چهل قسم روزه
از زُهْرى روایت شده است که گفت: روزى على بن الحسین علیه السلام به من فرمود: اى زهرى! از کجا آمدهاى؟ عرض کردم: از مسجد. فرمود: مشغول چه کاری بودید؟ گفتم: درباره روزه گفتگو مىکردیم؛ پس رأى من و رأى اصحابم بر این شد که روزه واجبی، جز روزه ماه رمضان نیست.
امام فرمود: اى زهرى! چنین نیست که شما گفتید؛ زیرا روزه بر چهل قسم است که ده قسم آن مانند روزه رمضان واجب است و ده قسم آن حرام است و چهارده قسم آن وابسته به اختیار آدمى است؛ اگر بخواهد روزه می‌گیرد و اگر نخواهد، نمىگیرد. روزه اذن که بر سه قسم است؛ روزه تأدیب، روزه اباحه، روزه سفر و مرض.
گفتم: فدایت شوم آن اقسام را براى من تفسیر کن.
امام علیه السلام فرمود: اما واجب، پس عبارتست از:
1- روزه ماه رمضان
2- دو ماه روزه پیاپى، براى کسى که یک روز از روزهاى ماه رمضان را از روى عمد افطار کرده. [طبق فتوای فقها سی و یک روز پی در پی باشد، کافیست].
3- روزه دو ماه پیاپى در قتل خطا براى کسى که امکان آزاد کردن بنده را نداشته باشد و این به مقتضاى قول خداى عزّ و جلّ است که فرمود: وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلى أَهْلِهِ إِلَى قَوْلِهِ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ؛ و کسى که مؤمنى را از روى خطا بکشد، پس باید بنده مؤمنى را آزاد کند و دیهاى به خانواده او بپردازد؛ تا اینجا که خداوند میفرماید: پس کسى که آن [مال] را نداشت، باید دو ماه پیاپى روزه بدارد.(1)
4 - روزه دو ماه پیاپى در کفّاره «ظهار» برای کسی که بنده برای آزاد کردن پیدا نکند که خداى عزّ و جلّ درباره آن فرموده است: وَ الَّذِینَ یُظاهِرُونَ مِنْ نِسائِهِمْ ثُمَّ یَعُودُونَ لِما قالُوا فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَتَمَاسَّا ذلِکُمْ تُوعَظُونَ بِهِ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَتَمَاسَّا؛ و کسانى که زنان خود را ظهار کنند(یعنى ایشان را در تحریم نسبت به خودشان، به مادر خود تشبیه کنند) و پس از آن از گفته خود بازگردند [و به خطاى خود پى برند و دوام همسرى خود را خواهان باشند]، باید پیش از آن‌که مقاربت کنند، بندهاى آزاد کنند. این حکم که خدا مقرّر داشته است، براى پندپذیری شما است و خدا به آنچه شما به جا مىآورید آگاه است. پس کسى که دسترسى به اجراء این حکم نداشته باشد، باید پیش از مقاربت دو ماه پیاپى روزه بدارد.(2)
5 - سه روز روزه در کفاره قسم براى کسى که امکان اطعام نداشته باشد، چنان که خداى عزّ و جلّ فرموده است: فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ ثَلاثَةِ أَیَّامٍ ذلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمانِکُمْ إِذا حَلَفْتُمْ؛ پس کسى که دسترسى به اطعام یا پوشاندن ده مسکین یا آزاد کردن بنده نداشته باشد، باید سه روز روزه بدارد، این کفاره قسمهاى شما است، آنگاه که سوگند یاد کردید. (3)
پس همگى این روزهها متوالى است و متفرّق نیست.
6 - روزه تراشیدن سر در حال احرام براى کسى که از سرش در آزار باشد. خداوند متعال مىفرماید: فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَرِیضاً أَوْ بِهِ أَذىً مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْیَةٌ مِنْ صِیامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُک؛ پس هر که از شما بیمار باشد یا از سرش در آزار باشد، بایستى فدیهاى از روزه یا صدقه قربانى دهد. او در این امر اختیار دارد؛ اگر خواست روزه بگیرد، سه روز است.(4)
7 - روزه در عوض قربانى براى کسى که در حجّ تمتع نتواند قربانى کند، واجب است. خداوند متعال مىفرماید: فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَیْسَرَ مِنَ الْهَدْیِ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ ثَلاثَةِ أَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَ سَبْعَةٍ إِذا رَجَعْتُمْ تِلْکَ عَشَرَةٌ کامِلَةٌ؛ کسى که با پایان عمره حج تمتّع را انجام دهد، آنچه از قربانى براى او امکان دارد، ذبح کند و هر که نیافت، سه روز در ایام حجّ و هفت روز، هنگامى که بازگشتید روزه بگیرید که این ده روز کامل است.» (5)
8 - روزه کفاره صید در حال احرام واجب است. خداوند متعال مىفرماید: وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّداً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ یَحْکُمُ بِهِ ذَوا عَدْلٍ مِنْکُمْ هَدْیاً بالِغَ الْکَعْبَةِ أَوْ کَفَّارَةٌ طَعامُ مَساکِینَ أَوْ عَدْلُ ذلِکَ صِیام ؛ و هر کس از شما از روى عمد آن را بکشد، بایستى کفاره معادل آن از چهارپایان بدهد که دو نفر عادل از شما آن را تصدیق نماید که به صورت قربانى به سوى کعبه بفرستد یا به مسکینان اطعام نماید یا معادل این، روزه بگیرد.(6)
9 - روزه نذر واجب
10 - روزه اعتکاف
و روزه هاى حرام عبارتند از:
1 - روزه عید فطر
2- روزه عید قربان
3 - روزه سه روز از روزهاى تشریق(روزهای11،12 و 13 ذی‌الحجه). [براى کسى که در منى باشد]
4 - روزه روزى که در آن تردید است [که از آخر روز شعبان یا اول روز رمضان است] که در مورد آن امر و نهى داریم؛ امر داریم که به قصد شعبان روزه بگیریم و نهى داریم از روزه آن روز که فردى در آن روز [ظاهرا به قصد ماه رمضان] روزه بگیرد، در صورتى که مردم در آن تردید دارند. عرض کردم: قربانت گردم! اگر از ماه شعبان هیچ روزهاى نگرفته چه کند؟ فرمود: همان شب که تردید دارد نیّت کند که از ماه شعبان روزه بگیرد. اگر از ماه رمضان باشد، از او کفایت میکند و اگر از ماه شعبان باشد، زیانى نکرده است. عرض کردم: چگونه روزه مستحبى از روزه واجب کفایت مىکند؟ فرمود: اگر کسى یک روز از روزه ماه رمضان را به عنوان مستحب روزه بگیرد و نداند که ماه رمضان است و بعدا بفهمد، از او مجزى است؛ چرا که روزه واجب عینا واقع شده است.
5 - روزه وصال حرام است.
6 - روزه سکوت حرام است.
7 - روزه نذر در معصیت حرام است.
8 - روزه تمام عمر نیز حرام است.
روزههایى که گیرنده آن اختیار دارد، عبارتند از: روزه روز جمعه، پنجشنبه، دوشنبه، روزه ایام بیض، روزه شش روز از ماه شوال، پس از ماه رمضان، روزه روز عرفه و عاشورا. در همه این موارد مکلّف اختیار دارد اگر خواست روزه مىگیرد و اگر خواست افطار مىکند.
[اینکه امام علیه السلام، این چند مورد را به‌عنوان روزه‌های اختیاری ذکر کرده است، احتمالاً دلیل خاصی داشته؛ برای اینکه اکثر روزهای سال روزه‌اش اختیاری است و منحصر به این روزها نیست و برخی از روزهای اختیاری، روزه‌اش مکروه است؛ مانند روز عاشورا.]
روزه اذن عبارتست از: این که زن نمىتواند بدون اجازه همسرش روزه مستحبى بگیرد. برده نمىتواند بدون اجازه مولای خود روزه مستحبى بگیرد. میهمان نمىتواند بدون اجازه میزبانش روزه مستحبى بگیرد. پیامبر خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «هر کس میهمان گروهى شد نمىتواند بدون اجازه آنان روزه(مستحبى) بگیرد.»
روزه تأدیب عبارتست از: (روزه بچهاى نزدیک بلوغ) آنگاه که نوجوان به سن بلوغ نزدیک شد، وادارش مىکنند تا روزه بگیرد تا ادب شود و این روزه واجب نیست و همچنین کسى که به جهتى از اول روز افطار کرده، چون نیرو پیدا کند، وادار مىشود که باقى مانده روز را به عنوان تأدیب امساک کند و این واجب نیست. همچنین مسافرى که از آغاز روز، افطار نموده، آنگاه که به نزد خانوادهاش رسید، وادار مىشود که به عنوان تأدیب -نه واجب- باقى مانده روز را امساک کند.
روزه اباحه عبارتست از: این که هر که از روى فراموشى چیزى خورده یا نوشیده یا بدون عمد قى کرده باشد، خداوند آن را به او مباح نموده و روزه‌اش کافى است.
در مورد روزه در سفر و در حال بیمارى، اهل سنّت اختلاف نظر دارند؛ گروهى می‌گویند مىتواند روزه بگیرد، گروه دیگرى می‌گویند: نمىتواند روزه بگیرد، گروه سوّم مىگویند اگر خواست روزه مىگیرد و اگر خواست افطار مىکند؛ ولى ما مىگوییم: در هر دو صورت بایستى افطار کند و اگر در سفر یا در حال بیمارى روزه گیرد، باید قضاى آن را نیز بگیرد. چرا که خداوند متعال مىفرماید: فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَرِیضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ؛ هر کدام از شما بیمار یا در سفر باشد، بایستى به همان تعداد در روزهاى دیگر روزه بگیرد. (7)
نزول دفعی و تدریجی قرآن
حفص بن غیاث گوید: از حضرت صادق علیه السّلام درباره گفتار خداى عز و جل پرسیدم که میفرماید: شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآن؛ ماه رمضان که قرآن در آن نازل شد...؛(8)؛ با اینکه قرآن از اول تا آخر در ظرف مدت بیست سال نازل شده؟ [معنای این آیه که نزول را در ماه رمضان می‌داند چیست؟]
حضرت صادق علیه‌السلام فرمود: همه قرآن یک جا در ماه رمضان به بیت المعمور نازل شد؛ سپس در طول بیست سال، تدریجا نازل شد؛ سپس امام فرمود که پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: صحف ابراهیم در شب اول ماه رمضان نازل شده، تورات در شب ششم ماه رمضان نازل شد، انجیل در شب سیزدهم نازل شد و زبور در شب هیجدهم ماه رمضان و قرآن در بیست و سوم ماه رمضان نازل شده است.(9)
وجوب روزه بر امّت
حفص بن غیاث نخعى روایت کرده است که گفت: از امام صادق علیه السلام شنیدم که مىفرمود: خدا روزه ماه رمضان را بر هیچ یک از امّت‌هاى پیش از ما واجب نساخته است. گفتم: پس قول خداى عزّ و جلّ که فرمود: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید، روزه داشتن بر شما واجب شده است، همان طور که بر امّت‌هاى پیش از شما واجب شده بود، چگونه توجیه مىشود؟
امام فرمود: همانا که خدا روزه ماه رمضان را بر پیامبران واجب کرده بود، نه بر امّتها؛ ولى این امت را بوسیله آن برترى بخشید و روزه داشتن آن را هم بر رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم واجب ساخت و هم بر امّتش.(10)
و الحمدلله ربّ العالمین
پی نوشت ها:
1_ (سوره نساء/ 92)
2_( سوره مجادله/آیه3 و 4)
3_( مائده/89)
4_( بقره/196)
5_(بقره/196)
6_( مائده/ 95)
7_(بقره/184 و خصال صدوق/جامعه مدرسین/ج2/ص534)
8_( سوره بقره آیه 185)
9_(کافی/کلینی/چاپ اسلامیه/ج2/ص629)
10_( من لا یحضره الفقیه/صدوق/دفتر انتشارات اسلامی/ج2/ص99)
