امام خامنه ای: روزه، یکی از پایه های اصلی تکامل انسان
بخشى از مسائل مهم مربوط به این ماه [ماه مبارک رمضان]، در ذیل این آیه‌ى شریفه‌ى سوره‌ى بقره و آیات بعد از آن ذکر شده است، که من گوشه‌ى کوچکى از آن را در این خطبه عرض مى‌کنم.
اولاً مى‌فرماید: «کتب علیکم الصّیام کما کتب على الّذین من قبلکم».(۱) ما مى‌دانیم که نماز و زکات، مخصوص امت اسلام نبوده است؛ بلکه پیامبران قبل از رسول اکرم اسلام(صلّى‌اللَّه‌علیه‌واله‌وسلّم) در صدر احکام خود، نماز و زکات را داشته‌اند. «و اوصانى بالصّلوة و الزّکوة ما دمت حیّا»(۲) از قول حضرت عیسى(ع) است که به مخاطبان خود مى‌فرماید: خدا من را به نماز و زکات وصیت کرده است. از آیات دیگر قرآن هم این معنا استفاده مى‌شود.(۳) آیه‌ى اولى که تلاوت کردم، مى‌فرماید: روزه هم مثل نماز و زکات، در شمار احکامى است که مخصوص امت اسلام نیست؛ بلکه امم سابق و پیامبران گذشته هم مأمور به روزه بوده‌اند.
این، نشان‌دهنده‌ى این حقیقت است که در بناى زندگى معنوى انسانها در هر زمان، همچنان‌که نماز لازم است و این نماز، رابطه‌ى معنوى میان انسان و خداست، و همچنان که زکات لازم است و این نکات، تزکیه‌ى مالى انسان مى‌باشد، روزه هم واجب و ضرورى است و این یکى از پایه‌هاى اصلى تکامل انسان و تعالى معنوى اوست؛ والّا در طول زمان و با تغییر ادیان مختلف، این خط، ثابت و مستمر نمى‌ماند.
البته روزه، در ادیان مختلف و زمانهاى گوناگون و به شکلهاى دیگر وجود دارد؛ اما گرسنگى کشیدن و اندرون را از طعام خالى داشتن و لب و زبان و دهان را در ساعات معینى بر روى تمتعات جسمانى بستن، خصوصیتى است که در روزه‌ى ادیان مختلف وجود دارد. پس، روزه یک رکن اساسى در تعالى معنوى و تکامل روحى و هدایت و تربیت انسانى است.
۱۳۶۹/۰۱/۱۰ خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران
پی نوشت:
۱ ) سوره مبارکه البقرة آیه ۱۸۳
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا کُتِبَ عَلَیکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِن قَبلِکُم لَعَلَّکُم تَتَّقونَ
ترجمه:
ای افرادی که ایمان آورده‌اید! روزه بر شما نوشته شده، همان‌گونه که بر کسانی که قبل از شما بودند نوشته شد؛ تا پرهیزکار شوید.
۲ ) سوره مبارکه مریم آیه ۳۱
وَجَعَلَنی مُبارَکًا أَینَ ما کُنتُ وَأَوصانی بِالصَّلاةِ وَالزَّکاةِ ما دُمتُ حَیًّا
ترجمه:
و مرا -هر جا که باشم- وجودی پربرکت قرار داده؛ و تا زمانی که زنده‌ام، مرا به نماز و زکات توصیه کرده است!
۳ ) سوره مبارکه البقرة آیه ۸۳
وَإِذ أَخَذنا میثاقَ بَنی إِسرائیلَ لا تَعبُدونَ إِلَّا اللَّهَ وَبِالوالِدَینِ إِحسانًا وَذِی القُربىٰ وَالیَتامىٰ وَالمَساکینِ وَقولوا لِلنّاسِ حُسنًا وَأَقیمُوا الصَّلاةَ وَآتُوا الزَّکاةَ ثُمَّ تَوَلَّیتُم إِلّا قَلیلًا مِنکُم وَأَنتُم مُعرِضونَ
ترجمه:
و (به یاد آورید) زمانی را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند یگانه را پرستش نکنید؛ و به پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و بینوایان نیکی کنید؛ و به مردم نیک بگویید؛ نماز را برپا دارید؛ و زکات بدهید. سپس (با اینکه پیمان بسته بودید) همه شما -جز عده کمی- سرپیچی کردید؛ و (از وفای به پیمان خود) روی‌گردان شدید.
۳ ) سوره مبارکه المائدة آیه ۱۲
وَلَقَد أَخَذَ اللَّهُ میثاقَ بَنی إِسرائیلَ وَبَعَثنا مِنهُمُ اثنَی عَشَرَ نَقیبًا ۖ وَقالَ اللَّهُ إِنّی مَعَکُم ۖ لَئِن أَقَمتُمُ الصَّلاةَ وَآتَیتُمُ الزَّکاةَ وَآمَنتُم بِرُسُلی وَعَزَّرتُموهُم وَأَقرَضتُمُ اللَّهَ قَرضًا حَسَنًا لَأُکَفِّرَنَّ عَنکُم سَیِّئَاتِکُم وَلَأُدخِلَنَّکُم جَنّاتٍ تَجری مِن تَحتِهَا الأَنهارُ ۚ فَمَن کَفَرَ بَعدَ ذٰلِکَ مِنکُم فَقَد ضَلَّ سَواءَ السَّبیلِ
ترجمه:
خدا از بنی اسرائیل پیمان گرفت. و از آنها، دوازده نقیب [= سرپرست] برانگیختیم. و خداوند (به آنها) گفت: «من با شما هستم! اگر نماز را برپا دارید، و زکات را بپردازید، و به رسولان من ایمان بیاورید و آنها را یاری کنید، و به خدا قرض الحسن بدهید [= در راه او، به نیازمندان کمک کنید]، گناهان شما را می‌پوشانم [= می بخشم]؛ و شما را در باغهایی از بهشت، که نهرها از زیر درختانش جاری است، وارد می‌کنم. اما هر کس از شما بعد از این کافر شود، از راه راست منحرف گردیده است.
