دکتر طاهره محمدی؛ به نقش روزه و روزه داری در سلامتی روح و روان انسان اشاره کرد و افزود: توجه به مسایل عبادی و امور معنوی بهترین درمان برای بسیاری از بیماری‌های روحی و روانی انسان است، بطوریکه بر اساس یافته های روانشناسان نقش روزه در سلامتی روح و روان انسان به مراتب بیشتر از نقش آن در سلامتی جسم است، زیرا گرفتن روزه علاوه بر کاهش و حتی درمان بسیاری از بیماری‌های روحی، منجر به تقویت روان افراد می شود.
عادات ناپسند روزانه در ایام روزه داری به حداقل می رسد
وی در ادامه تصریح کرد: با توجه به اینکه در ماه رمضان ارزش های معنوی و عرفانی بیش تر از ماه های دیگر نمود پیدا می کند، بنابراین نوعی نظم در رفتارها و زندگی افراد حکم فرما می شود که در نتیجه آن، عادات ناپسند روزانه کاهش یافته و تاثیر مثبتی بر حالات روحی، عاطفی و حتی رفتارهای اجتماعی انسان ایجاد می کند.
تقویت روحیه سازگاری و صبر در اثر روزه داری
روزه داری بهترین وسیله ای است که به افراد می آموزد چگونه هیجان های شدید روحی و درونی خود را کنترل کنند
این روانشناس اجتماعی، همچنین روزه داری را یکی از مهم ترین راه های کاهش خشونت و پرخاشگری افراد دانست و اظهار کرد: با توجه به اینکه ریشه بسیاری از آسیب های اجتماعی نظیر قتل، توهین، جرم، پرخاشگری و غیره در جامعه ریشه روحی و روانی دارد، می توان به یقین ادعا کرد با روزه داری، صبر و تحمل افراد در برابر ناملایمات زندگی افزایش می‌دهد، در نتیجه فرد در برابر این ناملایمات، از تصمیمات عجولانه و احساسی دوری و با تامل بیشتر تصمیم می گیرد بطوریکه همواره سعی دارد سازش را بر تنش ترجیح دهد، بر این اساس تحمل آنها در مقابل گرفتاری ها بیشتر از گذشته می شود، بطور کلی روزه داری بهترین وسیله ای است که به افراد می آموزد چگونه هیجان های شدید روحی و درونی خود را کنترل کنند.
وی در ادامه احساس امنیت و آرامش درونی را یکی دیگر از تاثیرات مثبت ماه رمضان بر حالات روحی افراد عنوان کرد و گفت: در واقع اعتقادات مذهبی و معنوی افراد یکی از عوامل فراهم کننده آرامش روح و روان انسان ها است، امروزه افراد به دلیل انواع مسائل و مشکلات اجتماعی و اقتصادی به همراه رشد انواع تکنولوژی ها و صنعتی شدن، آن آرامش سابق و گذشته خود را از دست داده اند و روزه داری و تعالی معنویت درونی می تواند موثرترین راه تامین کننده آرامش درون افراد و همچنین خانواده ها باشد. بطور کلی در اثر روزه اعتماد و آسایش خاطر برای انسان به وجود می‌آید زیرا انسان درک می‌کند که با روزهداری با خدای جهان و آفریننده خود رابطه پیدا کرده و از این روش به آرامش و رضایت دلنشینی دست می‌یابد.
به گفته این روانشناس اجتماعی، امنیت و آرامش اجتماعی از دیگر فواید ماه رمضان است، در واقع یکی از تاثیرات روزه، به وجود آوردن آرامش روحی در افراد است که این امر به مراتب آثار مطلوب اجتماعی نیز به همراه می آورد. بطور کلی زمانی که فردی به آرامش درونی برسد، این احساس خود را به جامعه نیز انتقال می دهد و با خانواده و همکارانش احساس همدردی و برخورد بهتری دارد.
استرس و اضطراب در ماه رمضان نسبت به ماه های دیگر کاهش می یابد
معنویت و دین داری تأثیر معجزه‌آسایی بر سلامت روان انسان‌ها دارد
این روانشناس همچنین با بیان اینکه استرس و اضطراب در ماه رمضان نسبت به ماه های دیگر بسیار کاهش می یابد افزود: از دیدگاه روانشناسان و مطالعات صورت گرفته، معنویت و دین داری تأثیر شگرف و معجزه‌آسایی بر سلامت روان انسان‌ها دارد و یکی از راهکارهای مفید مقابله با استرس، داشتن دین و اعتقاد به خدا است ، بطور کلی سلامت روانی افراد در ماه رمضان به دلیل کاهش میزان استرس، اضطراب، رعایت برخی اخلاقیات نظیر دوری از دروغ گویی و دروی از برخی رفتارهای ناشایست، بیشتر از سایر ماه های سال است.
به گفته وی؛ مسلما روزهداری و سایر عبادت‌های اسلامی، با متوجه کردن افراد به سوی خداوند باعث می‌شود نوعی آرامش روحی و روانی در انسان ایجاد شود. که این امر منجر به کاهش استرس و همچنین انواع اختلالات روانی افراد می شود، البته باید تاکید کرد روزه داری در صورتی منجر به کاهش استرس، اضطراب و افسردگی در افراد می شود که روزه داری صحیح و اصول آن نظیر خودداری از پرخوری و بی نظمی در خواب، رعایت شود در غیر اینصورت تاثیراتی عکس به همراه خواهد داشت.
کاهش رفتارهای غیر اجتماعی و هنجارشکنانه در طول ماه رمضان
دکتر محمدی در ادامه با تاکید بر اینکه بسیاری از رفتارهای غیر اجتماعی و هنجارشکنانه در جامعه در طول ماه های مذهبی و معنوی نظیر ماه رمضان کاهش می یابد، تصریح کرد: به دلیل قوی تر شدن ارتباط بین انسان با خدا در ماه رمضان، تاثیرات مثبتی بر رفتار انسان ایجاد می شود که باعث می شود افراد از رفتارهای خسته کننده روزمره و حتی رفتارهای غیر اجتماعی خود تا حدودی دور و در طی یک ماه به طور معمول به تمرین خودداری و تقویت معنویت بپردازد، بطوریکه بر اساس مطالعات صورت گرفته میزان بزهکاری در ماه رمضان به میزان قابل توجهی کاهش یافته و به دلیل تحول فکر، به مراتب رفتارها ها نیز تغییر و کنترل رفتارهای غیر اجتماعی در این ماه بهتر از گذشته اتفاق می افتد.
نقش کلیدی روزه داری در درمان افسردگی
این مدرس دانشگاه، با تاکید بر اینکه روزه داری در تسریع امر بهبود بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی، نقش کلیدی دارد خاطر نشان کرد: در واقع کم خوابیدن یکی از روش های درمانی موثر در بیماران افسرده است، در واقع بیداری روزه داران برای سحری خوردن و انجام فرائض عبادی که ساعاتی را به خود اختصاص می دهد، در اصل نوعی کم خوابی تلقی می شود.
بنابراظهارات وی هر فعالیت معنوی نظیر روزه داری می تواند در جهت ارتقای سلامت روانی افراد موثر باشد، اما باید توجه داشت که نمی توان این نسخه را برای هر بیماری تجویز کرد و بیماران بسته به نوع بیماری و شرایط آن مجاز به گرفتن روزه هستند، بطوریکه گاهی مواقع به هم خوردن نظم خواب، گرسنگی وتشنگی ناشی از روزه داری می تواند استرس و اضطراب را در بیماران روحی و روانی افزایش دهد.
این روانشناس اجتماعی در ادامه یادآور شد: البته گاهی در ماه رمضان برخی تحریک پذیری و بدخلقی ها به خصوص در افراد سیگاری دیده می‌شود که بخشی از این تغییرات ناشی از برخی تغییرات در رفتار و زندگی افراد نظیر خواب ناکافی، محدود شدن مصرف تنباکو و سیگار، محدود شدن نوشیدنی چای و قهوه در طول روز، کاهش کالری دریافتی یا مقدار غذای مصرفی، محدود شدن مصرف مایعات در طول شبانه روز نشات می گیرد.
بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی در ایام روزه داری دچار تغییرات شدید خلقی می شوند
بنابراظهارت محمدی، مسئله دیگری که می‌توان در خصوص روزهداری و بیماری‌های روانی به آن اشاره کرد تأثیر روزه داری بر بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی است، افراد مبتلا به این بیماری دچار تغییرات شدید خلق می‌شوند. شروع بیماری معمولاً با دوره‌ای از افسردگی است و پس از یک یا چند دوره از افسردگی دوره شیدایی بارز می‌شود. به عبارت دیگر، این اختلال رفتاری با تغییرات بسیار زیاد در رفتار و حالات روحی فرد همراه است و دامنه این تغییرات از افسردگی، ناراحتی و ناامیدی بسیار شدید تا شادی و خوشی جنون آمیز است.
خودشناسی از مهم ترین تاثیرات مثبت روزه داری
این روان شناس روزه را مهمترین عامل رساندن انسان به خودشناسی می داند و می گوید: یک ماه روزه داری، فرد را متوجه حقایقی می کند که شاید تاکنون از آنها غافل بوده است. به عبارت دیگر، در ماه رمضان جنبه های غیرمادی وجود انسان بیش از پیش برایش آشکار و به نیازهای دیگری به جز نیازهای جسمانی متوجه می گردد. بدین وسیله، راحت تر می تواند از نیازهای مادی اش چشم پوشی کند. به هرحال، انسانی که نیازهای مادی و جسمانی برایش در اولویت نباشد سخاوتمند، با گذشت و قابل اطمینان خواهد بود.
بالا رفتن اعتماد به نفس و عزت نفس در افراد روزه دار
وی اضافه می کند: یکی دیگر از نتایج بالا رفتن شناخت و خودشناسی افراد روزه دار، افزایش اعتماد به نفس و اراده؛ به ویژه در کسانی است که در تصمیم گیری ها خیلی زود سرخورده می شوند؛ زیرا وقتی فرد در این ماه به توانایی خود در مقابل گرسنگی، گناه و وسوسه های شیطانی پی می برد، اعتماد به نفسش بالا می رود و در می یابد که در ماه های بعد نیز توانایی چنین کاری را دارد.
ماه رمضان بهترین فرصت برای انسجام اجتماعی
وی همچنین رمضان را بهترین فرصت برای نزدیکی گروههای مختلف و انسجام اجتماعی دانست و خاطر نشان کرد: رمضان فرصت مناسبی است که از سویی گروههای مختلف اجتماعی را به هم نزدیک کرده و به انسجام اجتماعی می رساند و از سوی دیگر همفکری و انسجام اجتماعی را در سازمانهای دینی از قبیل مساجد افزایش می دهد، بطور کلی رمضان بستری را فراهم می کند تا شاخصهای راستگویی، صداقت و سلامت اجتماعی افزایش یابد. این موضوع موجب پویایی جامعه و تقویت اعتماد اجتماعی در میان اعضای خانواده و دیگر نهادهای اجتماعی می شود.
تقویت هنجارها و ارزش های اجتماعی از دیگر تاثیرات اجتماعی ماه رمضان
بنابر گفته این روانشناس اجتماعی، تقویت هنجارها، ارزشهای اجتماعی و زنده شدن ارزش های دینی از دیگر تاثیرات مثبت رمضان است که است در واقع ایجاد فضاهای جمعی و در نتیجه تقویت وجدان اجتماعی است در ماه رمضان منجر به شکل گیری فضایی جدید در جامعه و همچنین بهبود روابط بین افراد می شود.
انسجام، همدلی و همبستگی اجتماعی در طول ماه رمضان افزایش می یابد
این روانشناس اجتماعی، روزه داری را عامل انسجام و همبستگی اجتماعی دانست و اظهار کرد: روزه داری از یک سو باعث ایجاد همدلی و مشارکت بین افراد جامعه و از سوی دیگر باعث افزایش انسجام اجتماعی می شود. چون همه با پرداختن به یک ارزش واحد، اعمالی یکسان را به جا می آورند که در نهایت موجب نوعی همدلی و همگرایی اجتماعی می شود.
[بالا رفتن روحیه جمعی و وحدت اجتماعی در ایام رمضان
منبع:شفقنا
