هر دعوتى که انسان را به لجام‌گسیختگى در لذّات بکشاند، دعوت به آتش و دعوت به بدبختى و هلاکت است. به طور کلّى، دعوت انبیا، دعوت حکما، دعوتهاى الهى، در جهت کفّ‌نفس از این لذایذ است، که روزه هم از این قبیل است. به همین خاطر است که در روایات ما، ماه رمضان یک صحنه‌ى مناسب شمرده شده است؛ براى این‌که انسان در این ماه تمرین کند و مجموعه‌ى گناهان را ترک گوید.یک روایت از امام صادق علیه‌الصّلاة والسّلام است که خطاب به «محمّدبن مسلم» مى‌فرماید: «یا محمّد! اذا صمت فلیصم سمعک و بصرک و لسانک و لحمک و دمک و جلدک و شعرک و بشرک». امام صادق به این یار و شاگرد نزدیک خودشان مى‌فرمایند که وقتى روزه مى‌گیرى، باید شنوایى تو روزه‌گیر باشد، بینایى تو روزه بگیرد، زبان تو روزه بگیرد، گوشت و خون و پوست و موى و بشره‌ى تو روزه‌دار باشد؛ دروغ نگویى، انسانهاى مؤمن را دچار بلا نکنى، دلهاى ساده را اغوا نکنى، براى برادران مسلمان و جامعه‌ى اسلامى توطئه درست نکنى، بدخواهى نکنى، بددلى نکنى، تهمت نزنى، کم‌فروشى نکنى، امانتدارى کنى. انسانى که در ماه رمضان با کفِ‌نفس خود، از خوردن و آشامیدن و مشتهیّات نفسانى و جنسى روزه مى‌گیرد، باید زبان خود، چشم خود، گوش خود، و همه‌ى اعضا و جوارح خود را روزه‌دار بداند و خود را در محضر خداى متعال و دورى گزیده از گناهان بینگارد. دنباله‌ى روایت مى‌فرماید: «و لا یکون یوم صومک کیوم فطرک»؛(۱) روز روزه‌ى تو، مثل روز فطر تو نباشد؛ مثل روزهاى عادّى باشد. روز ماه رمضان هم همان‌گونه رفتار کنى که در روزهاى عادّى رفتار کردى. باید به تربیت نفس توجّه کنى و این فرصت را مغتنم بشمارى.
در یک روایتى دیگر مى‌فرماید: «صوم النّفس امساک الحواس الخمس عن سائر المأثم». از امیرالمؤمنین علیه الصّلاة والسّلام نقل شده است که روزه‌ى نفس، غیر از روزه‌ى جسم و روزه‌ى شکم است. روزه‌ى نفس انسان این است که همه‌ى حواس پنجگانه‌ى او از گناهان امساک کنند. «و خلوّ القلب من جمیع اسباب الشّر»؛(۲) دل از همه‌ى موجبات و اسباب شرّ و فساد خالى شود. با خداى متعال و با بندگان خدا، دل را صاف و بى‌غلّ و غش کنیم. در این جهت، روایات زیادى هست.(۳)
۱۳۷۶/۱۰/۱۲ بیانات در خطبه‌های نمازجمعه
