شب اوّل: در ان چند عمل مستحب است:
اوّل: استهلال[یعنى جستجوى هلال ماه]، و بعضى استهلال این ماه را واجب دانسته اند.
دوّم: چون رؤیت هلال کرد، به هلال اشاره نکند، بلکه رو به قبله نموده و دستها را به آسمان بردارد و هلال را خطاب کرده و بگوید:
رَبِّی وَ رَبُّکَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ
عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ
وَ الْإِسْلامِ وَ الْمُسَارَعَةِ إِلَى مَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى اللَّهُمَّ
بَارِکْ لَنَا فِی شَهْرِنَا هَذَا وَ ارْزُقْنَا خَیْرَهُ وَ عَوْنَهُ وَ
اصْرِفْ عَنَّا ضُرَّهُ وَ شَرَّهُ وَ بَلاءَهُ وَ فِتْنَتَهُ.
اى ماه،پروردگار من و تو،خدا پروردگار جهانیان است.خدایا ماه را بر ما نو کن به ایمنى و ایمان،و تندرستى و
اسلام و شتافتن به سوى آنچه دوست دارى و خشنود مىشوى.خدایا در این ماه به ما برکت بخش،و خیر و کمکش را روزى
ما فرما،و زیان و گزند و بلا و فتنهاش را از ما بگردان.
و روایت شده: زمانى که رسول خدا صلّى اللّه و علیه و آله هلال ماه
رمضان را رؤیت مى کرد، روى شریفش را به جانب قبله مى گرداند و مى گفت:
اللَّهُمَّ أَهِلَّهُ عَلَیْنَا بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ السَّلامَةِ
وَ الْإِسْلامِ وَ الْعَافِیَةِ الْمُجَلَّلَةِ وَ دِفَاعِ الْأَسْقَامِ
[وَ الرِّزْقِ الْوَاسِعِ] وَ الْعَوْنِ عَلَى الصَّلاةِ وَ الصِّیَامِ وَ
الْقِیَامِ وَ تِلاوَةِ الْقُرْآنِ اللَّهُمَّ سَلِّمْنَا لِشَهْرِ
رَمَضَانَ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِیهِ حَتَّى یَنْقَضِیَ
عَنَّا شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدْ عَفَوْتَ عَنَّا وَ غَفَرْتَ لَنَا وَ
رَحِمْتَنَا
خدایا
این ماه را بر ما نو کن به ایمنى و ایمان و سلامت و اسلام و عافیت بزرگ، و
دفاع در
برابر بیماریها، و یارى بر نماز و روزه و شب زنده دارى و تلاوت قرآن. خدایا
ما را براى ماه
رمضان سالم گردان، و ماه رمضان را از ما سالم دریافت کن و ما را در آن تا از
ما بگذرد به سلامت دار درحالىکه از گناهان ما درگذشته و ما را مورد آمرزش
و رحمت خویش قرار داده باشى
و از حضرت صادق علیه السّلام روایت شده: چون رؤیت هلال نمودى بگو:
اللَّهُمَّ قَدْ حَضَرَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ قَدِ افْتَرَضْتَ عَلَیْنَا
صِیَامَهُ وَ أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ هُدًى لِلنَّاسِ وَ بَیِّنَاتٍ
مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ اللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَى صِیَامِهِ وَ
تَقَبَّلْهُ مِنَّا وَ سَلِّمْنَا فِیهِ وَ سَلِّمْنَا مِنْهُ وَ سَلِّمْهُ
لَنَا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَةٍ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ
قَدِیرٌ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ.
خدایا ماه رمضان آمد، و تو
روزه آن را بر ما واجب کرده اى، و قرآن را در آن براى هدایت و دلایلى روشن از هدایت و وسیله تشخیص حق از باطل نازل
نمودهاى.خدایا ما را بر روزهاش یارى کن، و آن را از من بپذیر، و ما را در آن و از آن سالم بدار، و آن را براى ما سالم گردان، در
آسانى و عافیت از جانب خویش، همانا تو بر هر چیز توانایى، اى بخشنده، اى مهربان.
سوّم: دعاى چهل وسوم «صحیفه کامله سجادیه» را در هنگام رؤیت هلال بخواند. سیّد ابن طاووس روایت کرده: روزى حضرت سجّاد علیه السّلام در راهى مى گذشت، که به هلال ماه رمضان نظر کرد، پس ایستاد و گفت:
أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ الدَّائِبُ السَّرِیعُ الْمُتَرَدِّدُ فِی مَنَازِلِ التَّقْدِیرِ الْمُتَصَرِّفُ فِی فَلَکِ التَّدْبِیرِ آمَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ الظُّلَمَ وَ أَوْضَحَ بِکَ الْبُهَمَ وَ جَعَلَکَ آیَةً مِنْ آیَاتِ مُلْکِهِ وَ عَلامَةً مِنْ عَلامَاتِ سُلْطَانِهِ فَحَدَّ بِکَ الزَّمَانَ وَ امْتَهَنَکَ بِالْکَمَالِ وَ النُّقْصَانِ وَ الطُّلُوعِ وَ الْأُفُولِ وَ الْإِنَارَةِ وَ الْکُسُوفِ فِی کُلِّ ذَلِکَ أَنْتَ لَهُ مُطِیعٌ وَ إِلَى إِرَادَتِهِ سَرِیعٌ سُبْحَانَهُ مَا أَعْجَبَ مَا دَبَّرَ مِنْ أَمْرِکَ وَ أَلْطَفَ مَا صَنَعَ فِی شَأْنِکَ جَعَلَکَ مِفْتَاحَ شَهْرٍ حَادِثٍ لِأَمْرٍ حَادِثٍ فَأَسْأَلُ اللَّهَ رَبِّی وَ رَبَّکَ وَ خَالِقِی وَ خَالِقَکَ وَ مُقَدِّرِی وَ مُقَدِّرَکَ وَ مُصَوِّرِی وَ مُصَوِّرَکَ ،
اى آفریده فرمانبردار، رونده کوشا و شتابان، رفت و آمد کننده در منزلگاه هاى معیّن، اى متصرف در چرخ گردان تدبیر، ایمان آوردم به آن کس که با تو تاریکی ها را روشن کرد، و آنچه را که به سختى مى توان یافت آشکار ساخت و تو را نشانهاى از نشانه هاى چیرگى، و علامتى از علائم قدرت خود قرار داد، پس زمان را به تو محدود ساخت، و گاهى تو را به نقص و گاهى به کمال، و وقتى به طلوع، و زمانى به غروب، و حالتى پر نور، و حالتى گرفته، مسخّر خویش نمود، تو در تمام این حالات مسّخر اویى، و به سوى اراده اش شتابانى، منزّه است او چه عجیب است تدبیرى که در حق تو به کار برده، و چه دقیق است آنچه درباره تو انجام داده، تو را کلید ماهى تو براى کارهایى نو ساخته، پس از پروردگار که پروردگار من و توست، و آفریننده من و توست، و مهار مقدّرات من و تو در کف قدرت اوست، و صورتگر من و توست،
أَنْ یُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ یَجْعَلَکَ هِلالَ بَرَکَةٍ لا تَمْحَقُهَا الْأَیَّامُ وَ طَهَارَةٍ لا تُدَنِّسُهَا الْآثَامُ هِلالَ أَمْنٍ مِنَ الْآفَاتِ وَ سَلامَةٍ مِنَ السَّیِّئَاتِ هِلالَ سَعْدٍ لا نَحْسَ فِیهِ وَ یُمْنٍ لا نَکَدَ مَعَهُ وَ یُسْرٍ لا یُمَازِجُهُ عُسْرٌ وَ خَیْرٍ لا یَشُوبُهُ شَرٌّ هِلالَ أَمْنٍ وَ إِیمَانٍ وَ نِعْمَةٍ وَ إِحْسَانٍ وَ سَلامَةٍ وَ إِسْلامٍ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَرْضَى مَنْ طَلَعَ عَلَیْهِ،
مىخواهم که بر محمّد و خاندانش درود فرستد، و تو را ماه برکتى قرار دهد، که گذشت روزگاران آن را از بین نبرد و ماه پاکى که گناهان آن را آلوده نگرداند، هلال ایمنى از آفات، و سلامتى از زشتیها، هلال خوش طالعى برکنار از بد یمنى، و مبارکى بدون گرفتارى و آسایش بدون دشوارى و خیر بدون شرّ، هلال ایمنى و امان، و نعمت و احسان و سلامت و اسلام، خدایا بر محمّد و خاندانش درود فرست، و ما را از پسندیده ترین کسانى قرار ده که این ماه بر آنان طلوع کرده،
وَ أَزْکَى مَنْ نَظَرَ إِلَیْهِ وَ أَسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ وَ وَفِّقْنَا اللَّهُمَّ فِیهِ لِلطَّاعَةِ وَ التَّوْبَةِ وَ اعْصِمْنَا فِیهِ مِنَ الْآثَامِ وَ الْحَوْبَةِ وَ أَوْزِعْنَا فِیهِ شُکْرَ النِّعْمَةِ وَ أَلْبِسْنَا فِیهِ جُنَنَ الْعَافِیَةِ وَ أَتْمِمْ عَلَیْنَا بِاسْتِکْمَالِ طَاعَتِکَ فِیهِ الْمِنَّةَ إِنَّکَ أَنْتَ الْمَنَّانُ الْحَمِیدُ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ وَ اجْعَلْ لَنَا فِیهِ عَوْنا مِنْکَ عَلَى مَا نَدَبْتَنَا إِلَیْهِ مِنْ مُفْتَرَضِ طَاعَتِکَ وَ تَقَبَّلْهَا إِنَّکَ الْأَکْرَمُ مِنْ کُلِّ کَرِیمٍ وَ الْأَرْحَمُ مِنْ کُلِّ رَحِیمٍ آمِینَ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ
و پاکیزه ترین کسانىکه به آنها نظر نموده، و خوشبخت ترین کسانىکه در آن به بندگى تو گردن نهاده اند، و ما را در این ماه توفیق توبه عنایت کن، و از گناه حفظ فرما، و از انجام نافرمانى ات بازدار، و اداى شکر نعمتت را به ما ارزانى کن، و لباسهاى عافیت را بر ما بپوشان، و به سبب انجام طاعت کامل، نعمتت را در این ماه بر ما تمام کن، زیرا که تو بس بخشنده ستوده اى، و درود خدا بر محمّد و خاندان پاکش، و براى ما از جانب خود در این ماه مددى برسان، بر انجام آنچه ما را به آن خوانده اى از اطاعت واجبت، و آن را بپذیر، همانا تو کریمتر از هر کریمى، و مهربانتر از هر مهربانى، آمین آمین اى پروردگار جهانیان.
چهارم: با همسر خویش نزدیکى کند، و این عمل از ویژگی هاى این ماه است، وگرنه نزدیکى با همسر در شب اول ماههاى دیگر مکروه است.
پنجم: غسل شب اول ماه را انجام دهد. روایت شده: هر که در شب اول ماه رمضان غسل کند، تا ماه رمضان آینده بدنش دچار خارش نشود.
ششم: اگر بتواند در نهر جارى غسل کند، و سى کف آب بر سر بریزد که تا ماه رمضان آینده با طهارت معنوى باشد.
هفتم: مزار امام حسین علیه السّلام را زیارت کند، تا گناهانش ریخته و ثواب حاجیان و اهل عمره آن سال را دریابد.
هشتم: از این شب خواندن هزار رکعت نماز این ماه را شروع کند.
نهم: در این شب دو رکعت نماز بجا آورد، در هر رکعت سوره«حمد» و سوره«انعام» را بخواند، و از خدا درخواست کند که او را کفایت نماید، و از آنچه از دردهاى مى ترسد حفظ کند.
دهم: دعاى«اللّهمّ ان هذا الشّهر المبارک» را که در اعمال شب آخر ماه شعبان گذشت بخواند.
یازدهم: پس از نماز مغرب دستها را بلند کند، و این دعا را که از امام جواد علیه السّلام وارد شده و در کتاب«اقبال» ذکر شده بخواند:
اللَّهُمَّ یَا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبِیرَ وَ هُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ یَا مَنْ یَعْلَمُ خَائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَ مَا تُخْفِی الصُّدُورُ وَ تُجِنُّ الضَّمِیرُ وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا مِمَّنْ نَوَى فَعَمِلَ وَ لا تَجْعَلْنَا مِمَّنْ شَقِیَ فَکَسِلَ وَ لا مِمَّنْ هُوَ عَلَى غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ اللَّهُمَّ صَحِّحْ أَبْدَانَنَا مِنَ الْعِلَلِ وَ أَعِنَّا عَلَى مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنَا مِنَ الْعَمَلِ حَتَّى یَنْقَضِیَ عَنَّا شَهْرُکَ هَذَا وَ قَدْ أَدَّیْنَا مَفْرُوضَکَ فِیهِ عَلَیْنَا اللَّهُمَّ أَعِنَّا عَلَى صِیَامِهِ وَ وَفِّقْنَا لِقِیَامِهِ وَ نَشِّطْنَا فِیهِ لِلصَّلاةِ وَ لا تَحْجُبْنَا مِنَ الْقِرَاءَةِ وَ سَهِّلْ لَنَا فِیهِ إِیتَاءَ الزَّکَاةِ اللَّهُمَّ لا تُسَلِّطْ عَلَیْنَا وَصَبا وَ لا تَعَبا وَ لا سَقَما وَ لا عَطَبا.
خدایا اى آنکه مالک تدبیر است، و او بر هرچیز تواناست، اى آنکه مى داند خیانت دیده ها را و آنچه را سینه ها پنهان مى کنند و نهاد نهان مى سازد، و او لطیف و آگاه است. خدایا ما را از کسانى قرار ده که تصمیم گرفتند آنگاه انجام دادند، و از کسانى قرار مده که تیره بخت شدند و در نهایت تنبلى کردند و از آنانى قرار مده که بر غیر عمل صالح تکیه نمودند. خدایا بدنهاى ما را از بیماری ها سلامتى بخش و ما را بر انجام آنچه از عمل بر ما واجب کردهاى یارى ده، تا این ماه از ما سپرى گردد درحالىکه آنچه را در این ماه بر ما واجب نموده اى ادا کرده باشیم. خدایا ما را بر روزهاش یارى ده، و براى شب زنده دارى اش موفق بدار، و براى نماز در این ماه ما را شاداب گردان، و از قرائت قرآن محروم مساز، و پرداخت زکات را در این ماه بر ما آسان گردان. خدایا درد مزمن، خستگى، بیمارى، هلاکت را بر ما چیره مکن.
اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا الْإِفْطَارَ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ اللَّهُمَّ سَهِّلْ لَنَا فِیهِ مَا قَسَمْتَهُ مِنْ رِزْقِکَ وَ یَسِّرْ مَا قَدَّرْتَهُ مِنْ أَمْرِکَ وَ اجْعَلْهُ حَلالا طَیِّبا نَقِیّا مِنَ الْآثَامِ خَالِصا مِنَ الْآصَارِ وَ الْأَجْرَامِ اللَّهُمَّ لا تُطْعِمْنَا إِلا طَیِّبا غَیْرَ خَبِیثٍ وَ لا حَرَامٍ وَ اجْعَلْ رِزْقَکَ لَنَا حَلالا لا یَشُوبُهُ دَنَسٌ وَ لا أَسْقَامٌ یَا مَنْ عِلْمُهُ بِالسِّرِّ کَعِلْمِهِ بِالْأَعْلانِ یَا مُتَفَضِّلا عَلَى عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ یَا مَنْ هُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ وَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ خَبِیرٌ أَلْهِمْنَا ذِکْرَکَ وَ جَنِّبْنَا عُسْرَکَ وَ أَنِلْنَا یُسْرَکَ وَ اهْدِنَا لِلرَّشَادِ وَ وَفِّقْنَا لِلسَّدَادِ وَ اعْصِمْنَا مِنَ الْبَلایَا وَ صُنَّا مِنَ الْأَوْزَارِ وَ الْخَطَایَا یَا مَنْ لا یَغْفِرُ عَظِیمَ الذُّنُوبِ غَیْرُهُ وَ لا یَکْشِفُ السُّوءَ إِلا هُوَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ ،
خدایا افطار از روزى حالت را روزى ما کن. خدایا آنچه که از روزى ات در این ماه قسمت ما نمودى دست یافتن به آن را براى ما هموار کن، و آنچه را از فرمانت براى ما تقدیر کردهاى آسان کن، و آن را حلال و پاک و پاکیزه از گناهان بوده از گرانباریها و بزهکاریها قرار ده. خدایا به ما مخوران جز غذاى پاک که نه پلید باشد و نه حرام، و روزى ات را براى ما حلال گردان، که آلودگیها و درها با آن در نیامیزد، اى که دانایى اش به امور پنهان، همانند دانایى اش به امور آشکار است، اى فضل بخش بر بندگانش به احسان، اى آنکه بر هر چیز تواناست، و به هر چیز دانا و آگاه است، یادت را به ما الهام کن، و از سختى بر ما ما را برکنار دار، و به آسانى ات ما را برسان، و به راستى راهنمایمان باش، و به استوارى توفیقمان ده، و از بلا نگاهمان بدار. و ما را از بارهاى گران گناهان و خطاها حفظ کن، اى آنکه گناهان بزرگ را جز او نیامرزد، و احدى بدى را جز او برطرف ننماید، اى مهربانترین مهربانان،
وَ أَکْرَمَ الْأَکْرَمِینَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ الطَّیِّبِینَ وَ اجْعَلْ صِیَامَنَا مَقْبُولا وَ بِالْبِرِّ وَ التَّقْوَى مَوْصُولا وَ کَذَلِکَ فَاجْعَلْ سَعْیَنَا مَشْکُورا وَ قِیَامَنَا مَبْرُورا وَ قُرْآنَنَا [وَ قِرَاءَتَنَا] مَرْفُوعا وَ دُعَاءَنَا مَسْمُوعا وَ اهْدِنَا لِلْحُسْنَى [الْحُسْنَى] وَ جَنِّبْنَا الْعُسْرَى وَ یَسِّرْنَا لِلْیُسْرَى وَ أَعْلِ لَنَا الدَّرَجَاتِ وَ ضَاعِفْ لَنَا الْحَسَنَاتِ وَ اقْبَلْ مِنَّا الصَّوْمَ وَ الصَّلاةَ وَ اسْمَعْ مِنَّا الدَّعَوَاتِ وَ اغْفِرْ لَنَا الْخَطِیئَاتِ وَ تَجَاوَزْ عَنَّا السَّیِّئَاتِ وَ اجْعَلْنَا مِنَ الْعَامِلِینَ الْفَائِزِینَ وَ لا تَجْعَلْنَا مِنَ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لا الضَّالِّینَ حَتَّى یَنْقَضِیَ شَهْرُ رَمَضَانَ عَنَّا وَ قَدْ قَبِلْتَ فِیهِ صِیَامَنَا وَ قِیَامَنَا وَ زَکَّیْتَ فِیهِ أَعْمَالَنَا وَ غَفَرْتَ فِیهِ ذُنُوبَنَا وَ أَجْزَلْتَ فِیهِ مِنْ کُلِّ خَیْرٍ نَصِیبَنَا فَإِنَّکَ الْإِلَهُ الْمُجِیبُ وَ الرَّبُّ الْقَرِیبُ [الرَّقِیبُ] وَ أَنْتَ بِکُلِّ شَیْءٍ مُحِیطٌ .
و کریمترین کریمان، بر محمّد و اهل بیت پاکش درود فرست، و روزه ما را پذیرفته بدار، و به نیکى و تقوا پیوندش ده، و همچنین کوشش ما را مورد قدردانى، و شب زنده دارى ما را پذیرفته، و قرائتمان را بالا رفته، و دعایمان را اجابت شده قرار ده، و ما را به عاقبت به خیرى هدایت کن، و از دشوارى بر کنارمان بدار، و ما را براى آسانى آماده ساز، و درجاتمان را بالا بر، و حسناتمان را دو چندان کن،و روزه و نماز ما را بپذیر، و دعاهایمان را شنوا باش، خطاهایمان را بیامرز، و از گناهمان درگذر، و ما را از عاملان رستگار قرار ده، و از غضبشدگان و گمراهان قرار مده، تا ماه رمضان از ما سپرى گردد چنانکه روزه ها و شب زنده دارىمان را در آن پذیرفته باشى، و کردارمان را در آن پاکیزه، و گناهانمان را در آن مورد آمرزش قرار داده، و سهم ما را در آن از هر خیرى فراوان ساخته باشى، به یقین تویى معبود اجابت کننده دعاها، و پروردگار نزدیک به بندگان و تویى احاطه کننده بر هر چیز.
دوازدهم: در این شب دعاى روایت شده از امام صادق علیه السّلام را که در کتاب«اقبال» آمده بخواند:
اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ مُنَزِّلَ الْقُرْآنِ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ وَ أَنْزَلْتَ فِیهِ آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا صِیَامَهُ وَ أَعِنَّا عَلَى قِیَامِهِ اللَّهُمَّ سَلِّمْهُ لَنَا وَ سَلِّمْنَا فِیهِ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ مُعَافَاةٍ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکِیمِ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یُرَدُّ وَ لا یُبَدَّلُ أَنْ تَکْتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیْتِکَ الْحَرَامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ لِی فِی عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ عَلَیَّ مِنَ الرِّزْقِ الْحَلالِ .
خدایا اى پروردگار ماه رمضان، اى فرو فرستنده قرآن، این ماه رمضان است که قرآن را در آن فرود فرستادى، و در آن دلایل روشنى از هدایت و شناسایى حق از باطل فرو فرستادى. خدایا روزه آن را نصیب ما کن، و بر شب زنده دارى اش یارىمان ده، خدایا آن را براى ما سالم بدار، و در آن به ما سلامتى ده و آن را از سوى خویش در آسانى و سلامت کامل از ما تحویل بگیر، و در آنچه حکم مى کنى و مقدّر مى گردانى از فرمان حتمى خویش، و در آنچه جدا مى کنى از امر حکیمانه ات در شب قدر،از آن حکمى که برگشت نمى پذیرد و دگرگون نمى شود، مقرّر فرما که ما را از حاجیان خانه محترمت بنویسى، آنانکه حجّشان قبول، و سعیشان پذیرفته، و گناهانشان آمرزیده گشته، و بدیهایشان نادیده گرفته شده است. و در آنچه حکم مى کنى و مقدّر مى نمایى مقرّر فرما که عمرم را طولانى گردانى، و از روزى حلالت بر من وسعت بخشى.
سیزدهم: دعاى چهل و چهارم صحیفه کامله سجادیه را بخواند.
چهاردهم: بخواند عالى«اللّهمّ انّ هذا شهر رمضان...» را که سیّد در کتاب«اقبال» نقل فرموده، و دعایى بسیار طولانى است.
پانزدهم: بخواند:
اللَّهُمَّ إِنَّهُ قَدْ دَخَلَ شَهْرُ رَمَضَانَ اللَّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضَانَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ وَ جَعَلْتَهُ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ اللَّهُمَّ فَبَارِکْ لَنَا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ أَعِنَّا عَلَى صِیَامِهِ وَ صَلَوَاتِهِ وَ تَقَبَّلْهُ مِنَّا
خدایا هر آینه ماه رمضان وارد شد،ماهى که در آن قرآن را فرو فرستادى، و آن را دلایل آشکارى از هدایت و شناسایى حق از باطل قرار دادى. خداوند در ماه رمضان به ما برکت عطا کن، و بر روزه و نمازهایش یاریمان فرما و آنرا از ما بپذیز.
شانزدهم: و نیز روایت شده است که رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله در شب اول ماه رمضان این دعا را مى خواندند:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَکْرَمَنَا بِکَ أَیُّهَا الشَّهْرُ الْمُبَارَکُ اللَّهُمَّ فَقَوِّنَا عَلَى صِیَامِنَا وَ قِیَامِنَا وَ ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَ انْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْوَاحِدُ فَلا وَلَدَ لَکَ وَ أَنْتَ الصَّمَدُ فَلا شِبْهَ لَکَ وَ أَنْتَ الْعَزِیزُ فَلا یُعِزُّکَ شَیْءٌ وَ أَنْتَ الْغَنِیُّ وَ أَنَا الْفَقِیرُ وَ أَنْتَ الْمَوْلَى وَ أَنَا الْعَبْدُ وَ أَنْتَ الْغَفُورُ وَ أَنَا الْمُذْنِبُ وَ أَنْتَ الرَّحِیمُ وَ أَنَا الْمُخْطِئُ وَ أَنْتَ الْخَالِقُ وَ أَنَا الْمَخْلُوقُ وَ أَنْتَ الْحَیُّ وَ أَنَا الْمَیِّتُ أَسْأَلُکَ بِرَحْمَتِکَ أَنْ تَغْفِرَ لِی وَ تَرْحَمَنِی وَ تَجَاوَزَ عَنِّی إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ .
سپاس خداى را که به وسیله تو اى ماه مبارک ما را گرامى داشت. خدایا ما را بر روزه و شب زنده دارى مان نیرو بخش، و گامهاىمان را استوار کن، و بر کافران پیروزمان گردان، خدایا تو یگانهاى پس برایت فرزندى نیست، و تو بى نیازى پس شبیهى برایت نمى باشد، و تویى عزیز و چیزى عزیزت نکند، و تویى بى نیاز و من تهیدستم، و تویى مولا و من بنده ام، و تویى آمرزنده و من گنهگارم، و تویى مهربان و من خطاکارم، و تویى آفریننده و من آفریده ام، و تویى زنده و من مرده ام، از تو درخواست مىکنم به مهرت که مرا بیامرزى و به من رحم کنى، و از من درگذرى، همانا تو بر هرچیز توانایى.
هفدهم: در باب اوّل بیان استحباب خواندن دعاى جوشن کبیر در آغاز ماه گذشت.
هیجدهم: دعاى حج را که در اول ماه گذشت بخواند.
نوزدهم: هنگامى که ماه رمضان شروع مى شود کثرت تلاوت قرآن شایسته است، و روایت شده که امام صادق علیه السّلام پیش از تلاوت قرآن این دعا را مى خواندند:
اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّ هَذَا کِتَابُکَ الْمُنْزَلُ مِنْ عِنْدِکَ عَلَى رَسُولِکَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ کَلامُکَ النَّاطِقُ عَلَى لِسَانِ نَبِیِّکَ جَعَلْتَهُ هَادِیا مِنْکَ إِلَى خَلْقِکَ وَ حَبْلا مُتَّصِلا فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ عِبَادِکَ اللَّهُمَّ إِنِّی نَشَرْتُ عَهْدَکَ وَ کِتَابَکَ اللَّهُمَّ فَاجْعَلْ نَظَرِی فِیهِ عِبَادَةً وَ قِرَاءَتِی فِیهِ فِکْرا وَ فِکْرِی فِیهِ اعْتِبَارا وَ اجْعَلْنِی مِمَّنِ اتَّعَظَ بِبَیَانِ مَوَاعِظِکَ فِیهِ وَ اجْتَنَبَ مَعَاصِیَکَ وَ لا تَطْبَعْ عِنْدَ قِرَاءَتِی عَلَى سَمْعِی وَ لا تَجْعَلْ عَلَى بَصَرِی غِشَاوَةً وَ لا تَجْعَلْ قِرَاءَتِی قِرَاءَةً لا تَدَبُّرَ فِیهَا بَلِ اجْعَلْنِی أَتَدَبَّرُ آیَاتِهِ وَ أَحْکَامَهُ،
خدایا گواهى مى دهم که این کتاب توست که از سوى تو بر رسولت محمّد بن عبد اللّه(درود خدا بر او و خاندانش)نازل گشته، و سخن گویاى توست بر زبان پیامبرت، آن را از سوى خود راهنمایى براى بندگانت قرار دادى، و رشته پیوست هاى بین تو و بندگان توست. خدایا پیمان و کتابت را در پیش رویم باز کرده ام،خدایا نگاهم را در آن عبادت، و خواندم را در آن اندیشه، و اندیشه ام را در آن عبرت آموز قرار بده، و مرا از کسانى قرار ده که از بیان پندهایت در قرآن اندرز گیرند، و از نافرمانی هایت دورى نمایند، و هنگام تلاوت آن بر گوشم مهر مزن، و بر دیده ام پرده منه، و خواندنم را خواندن بى تدبّر قرار مده، بلکه آنچنان قرارم ده که در آیات و احکامش تدبّر کنم،
آخِذا بِشَرَائِعِ دِینِکَ وَ لا تَجْعَلْ نَظَرِی فِیهِ غَفْلَةً وَ لا قِرَاءَتِی هَذَرا إِنَّکَ أَنْتَ الرَّءُوفُ الرَّحِیمُ و بعد از قرائت قرآن مجید این دعا را مىخواندند اللَّهُمَّ إِنِّی قَدْ قَرَأْتُ مَا قَضَیْتَ مِنْ کِتَابِکَ الَّذِی أَنْزَلْتَهُ عَلَى نَبِیِّکَ الصَّادِقِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فَلَکَ الْحَمْدُ رَبَّنَا اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِمَّنْ یُحِلُّ حَلالَهُ وَ یُحَرِّمُ حَرَامَهُ وَ یُؤْمِنُ بِمُحْکَمِهِ وَ مُتَشَابِهِهِ وَ اجْعَلْهُ لِی أُنْسا فِی قَبْرِی وَ أُنْسا فِی حَشْرِی وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ تُرْقِیهِ [تُرَقِّیهِ] بِکُلِّ آیَةٍ قَرَأَهَا دَرَجَةً فِی أَعْلَى عِلِّیِّینَ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ.
و برگیرنده قوانین دینت باشم، و نگاهم را در آن بى خبرى، و قرائتم را بیهوده و باطل قرار مده، تویى رؤف، و مهربان. و پس از قرائت قرآن مجید این دعا را مى خواندند خدایا آنچه را از حکم کتابت کرده بودى خواندم، کتابى که بر پیامبر راستگویت(درود خدا بر او و خاندانش) نازل کردى، پس سپاس شایسته توست اى پروردگار خدایا مرا از کسانى قرار ده که حلالش را حلال و حرامش را حرام مى شمارند، به محکم و متشابه اش ایمان مى آورند، و آن را مونس در قبر و قیامتم گردان، و مرا از کسانى قرار ده که او را به هر آیه اى که مى خواند در برترین جایگاه بهشت بالا برى، آمین اى پروردگار جهانیان.
منبع: مفاتیح الجنان
