شرح دعای روز بیست و هفتم ماه رمضان

خدایا فضیلت شب قدر را در آن روزی ام کن، و کارهایم را از سختی به آسانی بگردان؛ وعذر هایم را بپذیر، و گناهان وبار گران معصیتم را بریز، ای مهربان به بندگان شایسته خویش. 

در دعای روز بیست و هفتم تکیه بر 5 محور شده است. 
1) مسئله شب قدر و فضیلت آن 
2) اشاره به فراز و نشیب های زندگی، وحرکت از سختی به آسانی 
3) عذر خواهی
4) درخواست ریزش گناهان 
5) اشاره به مهر و مهربانی خداوند. 
در فراز اول دعا این گونه می خوانیم:« اللهمّ ارْزُقْنی فیهِ فَضْلَ لَیْلَةِ القَدْرِ» خدایا فضیلت شب قدر را در آن روزی ام کن.
ممکن است به ذهن رسد که چرا دعای مربوط به فضیلت شب قدر را در دعای روز بیست وهفتم می خوانیم؟ 
در پاسخ می گوییم: مرحوم حاج شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان اشاره می کند در ترتیب دعاهای روزانه ماه مبارک اختلاف است، و برخی ادعیه مقدم و برخی موخر شده است؛ با توجه به این نکته پس وپیش شدن آن مشکلی ایجاد نمی کند، واز این جهت دارای پیام خاصی نیست، اضافه بر آن مرجع (فیه) به معنای (در آن)، به ماه مبارک رمضان بر می گردد نه به روز خاص، بنابر این معنای دعا اینگونه می شود که خدایا، درک فضیلت شب قدر را در ماه رمضان روزی ام کن. به هر جهت مهم آن است که معانی فراز های دعا باز شود. 
در تعیین شب قدر اختلاف است؛ بر طبق روایات ما که یکی از سه شب نوزدهم ، بیست و یکم ، بیست و سوم می باشد، که احتمال شب بیست ویکم وشب بیست وسوم بیشتر است (وسائل الشیعه10/ص354، وص360)، اما با توجه به برخی روایات مثل روایت جهنی احتمال قوی تر آن است که شب بیست و سوم شب قدر باشد(وسائل الشیعه10/ ص355، وص359). شاید علت آنکه دقیقا شب قدر را معین نکرده اند آن باشد که از شب های مختلف ماه مبارک رمضان بهره گیریم. البته از برخی اخبار فهمیده می شود که هر سه شب به نحوی در قدر دخیلند، ولی قرار آخر در شب بیست وسوم است، بدینگونه که تقدیر وقضا در شب نوزدهم، ابرام ومحکم کردن آن در شب بیست ویکم؛ امضای آن در شب بیست وسوم خواهد بود (وسائل الشیعه10/ص354، وص357)، پس باید از هر سه شب بهره جست.
اهل سنت نیز اختلاف دارند، وشبهای 17، 21، 27 (عون المعبود4/ص180-184) ویا شب های فرد دهه آخر ماه مبارک (عمده القاری11/ص137) را مطرح ساخته اند، البته غالبا شب 27 را شب قدر می دانند و به احیاء آن می پردازند؛ در نظر ما نیز شب 27 نیز از شب های با اهمیت ماه مبارک رمضان است که در مفاتیح دعای خاص دارد و غسل آن شب مستحب است. دعایی نیز از امام زین العابدین(ع) نقل شده است که ایشان در شب 27 مکرر می خواندند، ولی آن را از شب های محتمل قدر نمی دانیم.
قدر به معنای اندازه گیری و مقدر کردن است؛ امورات مردم (مثل مرگ وزندگی، خیر وشر، طاعت ومعصیت، روزی وفرزند) تا سال آینده مقدر می شود (وسائل الشیعه10/350-351)، و دعا این اثر را دارد که می تواند مقدرات را کم و زیاد، ویا جلو ویا عقب اندازد. بر طبق روایات دعا قضا را عقب می اندازد گرچه به حد ابرام ومحکم کاری رسیده باشد، (مستدرک الوسائل5/175) والبته این اثر از عنایت ربانی حق سرچشمه دارد. 
بنابراین در شب های قدر باید دعا کنیم، و مایوس وناامید نشویم، و یقین داشته باشیم که به اجابت می رسد، چرا که عنایت خداوند در آن شب ها عنایتی ویژه است.
در سوره قدر می خوانیم: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏ اِنَّا أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ» 
به نام خداى بخشاینده مهربان ما آن ( قرآن) را در شب قدر نازل کردیم! و تو چه مى‏دانى شب قدر چیست؟! شب قدر بهتر از هزار ماه است (که در آن قدر نباشد) فرشتگان و روح‏ در آن شب به اذن پروردگارشان براى (تقدیر) همه کارها فرود می آیند. شبى است سرشار از سلامت (و برکت و رحمت) تا طلوع سپیده! 
شب قدر شب نازل شدن قرآن کریم است، نازل شدن قرآن به دو گونه تنزیل وانزال بوده است که با هم فرق دارند، تنزیل نزول تدریجی است، که آیات قرآن در طی 23 سال نازل شده است، و انزال نزول دفعی است که همه آن در یک شب نازل شده است؛ در سوره قدر تعبیر به انزال شده است که ناظر به نزول دفعی قرآن است، که در آن شب تمام آن بر قلب پاک رسول خدا (ص)، ویا بیت المعمور، ویا از لوح محفوظ به آسمان دنیا نازل گردید. 
روح از ملائکه است اما اسم وی جداگانه آورده شده است چرا که موقعیتی خاص دارد وبرتر از جبرئیل ومیکائیل ودیگر فرشتگان است. همچنین در این سوره اشاره به یک ظرف قابل شده است که روح وملائکه باید بر قلب وی نازل شوند، وآن ظرف پذیرنده عبارت از حجت خداوند در هر دوران است، ودر این دوران حضرت امام مهدی(عج) است. 
ممکن است اشکال شود مگر ملائکه بر غیر پیامبران نیز نازل می شوند؟ پاسخ می دهیم: آری، مانند آنکه بر مریم دختر عمران نازل شدند و با وی سخن گفتند، وهمان گونه که بر حضرت فاطمه زهرا(س) نازل می شدند و با ایشان سخن می گفتند، ولقب محدثه ایشان از این جهت است. بله اگر نزول به داعی وحی باشد تنها بر پیامبران است، بنابراین اگر آیات وحی را نازل می کردند تنها با پیامبران سخن می گفتند، اما در غیر آن، با غیر پیامبران نیز سخن می گفتند که اشاره شد.
شب قدر تا طلوع فجر ادامه دارد، و روز بیست و سوم از لحاظ اهمیت کمتر از شب بیست و سوم نیست، و ملائکه نازل می شوند و 24 ساعت این نزول پیوسته ادامه دارد تا با گردش کره زمین شب قدر تمام نقاط جهان پایان یابد . 
در فراز بعدی دعا می خوانیم:«وصَیّرْ أموری فیهِ من العُسْرِ الى الیُسْرِ» و کارهای مرا از سختی به آسانی مبدل کن؛
باید دانست که تحمل سختیها رمز رشد وترقی است، هیچ کس همیشه زندگی راحت ندارد، مثلا زندگانی پیامبر(ص) از یتیمی آغاز شد، سپس با اذیت وآزار قریش ومحاصره اقتصادی و شکنجه یاران ادامه یافت، و پس از هجرت به مدینه و تحمل غربت گرفتار بیش از 80 جنگ کوچک وبزرگ بود، تا توانست شالوده اولین حکومت اسلامی را پی ریزی کند، وپیام رحمت ومهر سبحانی را به جهانیان برسانند. 
باید دانست که زندگی همواره بر وفق مراد انسان نیست؛ از خداوند می خواهیم که در سختی هایی که برای رشد ما موثر است کمک کند تا این گردنه را گذرانده وبه روز آسایش رسیم. بنابر این در این فراز از دعا می خوانیم:« ِ وصَیّرْ أموری فیهِ من العُسْرِ الى الیُسْرِ» و کارهایم را از سختی به آسانی بگردان.
در فراز بعدی می خوانیم:« واقْبَلْ مَعاذیری» عذر هایم را بپذیر.
عذرخواهی خیلی اخلاق پسندیده ای است؛ انسان به هر دلیل اشتباه میکند اما اعتراف به کوتاهی و تقصیر احترام به خود ودیگران است، عذرخواهی گاهی در برابر حضرت حق است، که جبران گذشته اش می شود، وگاهی برابر خلق است که بر عزتش می افزاید. عذرخواهی از همه کس خوب است، و از مسئولین خوبتر، در خطاهای اجرایی وسیاسی باید عذرخواهی مسئولان نهادینه شود، چقدر خوب بود که دست اندرکاران فتنه سیاسی سال 88 پا بر خودخواهی ومنیت خود می زدند وبا عذرخواهی از مردم ورهبری تا اندازه ای تقصیرات خود را جبران می کردند. 
در فراز چهارم دعا می خوانیم:«وحُطّ عنّی الذّنب والوِزْرِ» و گناهان وبار گران معصیتم را بریز. 
وزر بار گناه وگناهان انباشته شده است، که از خداوند می خواهیم که گناهان و بارهای گناه ما را بریزد، تا با تمام شدن ماه مبارک، با پرونده ای سفید بیرون رویم وحساب از صفر شروع گردد! 
در فراز آخر دعا می خوانیم:« یا رؤوفاً بِعبادِهِ الصّالِحین.» ای کسی که به بندگان شایسته اش مهربانی.

حجت‌الاسلام محمد امین پورامینی-نمی از یم رمضان